05-03-2014 | VĂN HỌC

Chu Trầm Nguyên Minh, Tác Giả Bài Thơ Lời Tình Buồn

 PHẠM CAO HOÀNG

     Nhà thơ Chu Trầm Nguyên Minh
(1943-19.2.2014)

Cuối thập niên 1960, những tình khúc lãng mạn của Vũ Thành An xuất hiện ở miền Nam như một luồng gió mới, được nhiều người yêu thích, nhất là giới sinh viên học sinh, trí thức và quân đội... Nhạc Vũ Thành An sang trọng, nhẹ nhàng, dễ dàng đi vào lòng người. Chất lãng mạn trong nhạc của ông có một cái gì đó rất gần gũi với tâm trạng của tuổi trẻ lúc bấy giờ: buồn vì chiến tranh, sợ hãi vì phải đối mặt với những hiểm nguy, đau khổ vì chia ly, mất mát. Ngoài những bài không tên và những tình khúc do ông tự viết nhạc và lời, Vũ Thành An còn có một ít ca khúc phổ từ thơ. Một trong những ca khúc phố từ thơ rất thành công của ông là bài Lời Tình Buồn.

Lời Tình Buồn là bài hát mà tôi nghĩ rằng dạo ấy những người trẻ chúng tôi ai cũng đã từng nghe qua ít nhất một lần.

Anh đi rồi còn ai vuốt tóc. Lời tình thơm sách vở học trò. Đêm xuống rồi em buồn không hở? Trời sa mù tầm tay với âu lo.

Bài hát ra đời năm 1967, cho đến nay đã được 45 năm. Trong 45 năm đó, Lời Tình Buồn đã được nhiều ca sĩ nổi tiếng thu âm và trình diễn, trong đó có nhũng ca sĩ hàng đầu như Khánh Ly, Tuấn Ngọc, Ngọc Lan, Khánh Hà... Có một điều oái oăm là khi nhắc tới bài hát này, người ta thường nhắc đến Vũ Thành An, ít nhắc đến tên tác giả của bài thơ đã được phổ nhạc là Chu Trầm Nguyên Minh, mặc dù trên bản nhạc khi in ra hay băng đĩa khi phát hành đều có ghi rõ: thơ Chu Trầm Nguyên Minh.

Nhà thơ Chu Trầm Nguyên Minh tên thật Phạm Minh Tâm, sinh năm 1943 tại Bình Thuận. Ông đã trải qua một thời tuổi thơ đầy tự hào nhưng cũng đầy bất hạnh. Cha ông đi kháng chiến, thỉnh thoảng mới tạt về thăm nhà. Ở nhà, chỉ còn lại người mẹ tảo tần nuôi dưỡng 5 người con: Phạm Minh Tâm, ba người chị, và một cậu em trai. Gia đình ông có một căn nhà gạch chắc chắn, nhưng cha ông quyết định đập bỏ, vì "nhà kiên cố Tây nó sẽ lấy để làm đồn bót, thà đập đi còn hơn". Sau đó, mẹ ông đưa các con vào sống trong khu tam giác Phan Thiết - Ma Lâm - Mương Mán. Đây là vùng "xôi đậu", thuộc khu "oanh kích tự do", và em trai ông đã chết ở nơi này vì một quả đạn mọt-chê. Đầu năm 1953, Pháp mở cuộc càn quét dữ dội vào khu Tam Giác. Cả cha lẫn mẹ của ông đều bị giết trong cuộc càn quét này.

     Bìa tập thơ Lời Tình Buồn
    của nhà thơ Chu Trầm Nguyên Minh

Cha mẹ không còn, mấy chị em cùng một số người khác kéo nhau vào khu rừng Đá Bàn giáp ranh với Lâm Đồng, sống trong bụi cây như người rừng. Khu rừng này cây cối âm u, rắn rết rất nhiều. Một ngày kia ông bị rắn độc cắn, suýt bỏ mạng trong rừng. Mấy chị em sợ quá, không dám ở đó nữa. Đầu năm 1954, bốn chị em về Phan Thiết, chia ra mỗi người sống nhờ vào một người bà con. Lúc đầu, Phạm Minh Tâm ở với người cậu, sau chuyển sang ở với người chú ở Phú Bình, rồi bắt đầu đi học bậc trung học ở trường Phan Bội Châu (Phan Thiết). Chỗ ông ở cách trường khoảng 7 cây số, không có xe đạp, hàng ngày ông phải đi bộ đến trường. Đôi chân thì nhỏ, trường thì xa, hầu như ngày nào ông cũng phải chạy mới kịp giờ học.

Gia đình tan nát vì chiến tranh, mồ côi cha mẹ sớm, sống nhờ vào người chú, ông có những nỗi buồn riêng, và chính những nỗi buồn này đã tạo ra nhiều cảm xúc, đưa ông vào con đường thi ca. Học hành trong một điều kiện hết sức khó khăn như vậy, nhưng với ý chí sắt đá và lòng kiên nhẫn, ông đã vượt qua khó khăn, theo đuổi ngành sư phạm, ra trường 1965, và được bồ nhiệm về dạy Toán tại một trường trung học ở Phan Rang. Cũng từ đây, nhiều người biết đến Chu Trầm Nguyên Minh với những bài thơ xuất hiện đều đặn trên các tạp chí văn học ở Sài Gòn: VĂN, VĂN HỌC, Ý THỨC..., trong đó Lời Tình Buồn được xem là bài thơ hay nhất của ông. Lời bài thơ rất thật, chất nhạc đã có sẵn trong bài thơ, nên Vũ Thành An dễ dàng chuyển thành một trong những tình khúc hay nhất trong 45 năm qua.

Tháng 8, 2012

Lời Tình Buồn (Thiên Kim & Quốc Khanh hát)

Anh đi rồi còn ai vuốt tóc

lời tình thơm sách vở học trò

đêm xuống rồi em buồn không hở?

trời sa mù tầm tay với âu lo

anh đi rồi còn ai đưa đón

áo em bay khuất mất thiên đường

tuổi hai mươi trong vòng tay chờ đợi

ngôn ngữ nào anh nói hết yêu thương

anh đi rồi còn ai chiêm ngưỡng

cổ em cao tay mười ngón thiên thần

tóc em xanh trùng dương sóng lượn

anh chợt buồn đứng ngóng bâng khuâng

anh đi rồi còn ai tình tự

đêm đầy lời ru tiếng nhớ bơ vơ

phúc yêu em dấu lần quá khứ

nụ hôn đầu rụng xuống hư vô.

1967

Phạm Cao Hoàng (phamcaohoang.blog)

(Quán Văn số 8, tháng 9-2012

Cùng Tác Giả:

- Giới thiệu tập thơ Phù Sa của Lê Phương Nguyên Phạm Cao Hoàng Nhận định

- Trang Thơ Phạm Cao Hoàng Phạm Cao Hoàng Thơ

- Về một bài thơ lục bát không đề của Nguyễn Đức Sơn Phạm Cao Hoàng Nhận định

- Chu Trầm Nguyên Minh, Tác Giả Bài Thơ Lời Tình Buồn Phạm Cao Hoàng Tạp bút