4-2-2021 | VĂN HỌC

Thiên Đồng

  TRẦN ĐÔNG ĐỨC

     Nhà thơ Nguyễn Thụy Đan

Giữa thế giới non trẻ vô tư của thế hệ trẻ em được sinh ra và lớn lên ở Hoa Kỳ, đa số không còn nói được tiếng Việt thì bỗng xuất hiện đâu ra một cậu trẻ Nguyễn Thụy Đan với vốn liếng văn hóa Việt Nam thuộc tầng thông kim bác cổ như người xưa sống lại. Nguyễn Thụy Đan là hiện tượng kỳ lạ đến gần như chưa có tiền lệ trong cộng đồng người Việt ở Hoa Kỳ.

Gặp Nguyễn Thụy Đan người ta sẽ hỏi ngay bậc làm bố mẹ nào mà có thể hun đúc nên một tài hoa như thế. Nghe tiếng đàn đại phong cầm của Nguyễn Thụy Đan đánh lên trong giáo đường tôn nghiêm thì người chỉ thốt lên: "Thiên Âm" của sự cao cả và thánh thiện. Những khúc thánh nhạc này chính là đỉnh cao của âm nhạc Tây phương.

Thế rồi, ở một cảnh giới khác, Nguyễn Thụy Đan có thể dùng cổ Hán ngữ viết nên những lời tâm sự theo các thể loại từ phú của tao nhân mặc khách Việt Nam các triều đại trước một cách bay bổng tha thiết, rung động chân tình. Những thể loại văn chương này phải theo một thể lệ câu cú nghiêm ngặt mà đời này rất ít người còn hành được.

Nếu một gia đình Việt Nam có tinh thần bảo tồn văn hóa, dạy được con cái nói được tiếng Việt đã là điều quý hóa. Đằng này, cậu trẻ đã vượt mặt thế hệ tiền bối trong làng văn học. Không những có đủ tình tự và vốn liếng văn hóa mà còn hành văn đủ các thể loại thi phú cổ Hán cổ Nôm vốn đã thất truyền ở Việt Nam hơn 100 năm trước. Hiện tượng Nguyễn Thụy Đan đang và sẽ tạo từ ngạc nhiên này đến ngạc nhiên khác trong các giới nghiên cứu văn chương và lịch sử Việt Nam ở hải ngoại.

Ngày nay, còn mấy ai đọc được nguyên bản truyện Kiều bằng chữ Nôm, còn mấy ai đọc được các thư tịch cổ bằng chữ Hán (trong khối đồng văn của Trung Quốc, Triều Tiên, Nhật Bản thuộc về văn hóa thế giới) và quan trọng là các sáng tác bằng Hán văn của Việt Nam dưới các thời đại Lý Trần Lê Nguyễn... Vậy mà một cậu bé sinh ra ở Hoa Kỳ không những đọc được nguyên bản mà còn viết được các thể loại văn chương thi phú này theo phong cách câu cú của mỗi triều đại khác nhau ở mức độ sáng tác và sự chuyên nghiệp của một học giả nghiên cứu.

Đam mê dẫn dắt đến sứ mệnh. Nguyễn Thụy Đan đang ở vị trí chuyên môn và xứng đáng - hiện là sinh viên Ph.D. về khoa Hán Ngữ của đại học danh tiếng Columbia. Bộ môn "Cổ Hán Cổ Nôm" này được xem là sự thách thức luôn cả những học giả Việt Nam đương đại học hành bài bản nhất ở trong nước hiện nay.

Thông thường, nếu có ai đó có sự uyên bác về cổ Hán ở Đông Á thì không thông cổ ngữ lớn Hy La ở Tây Âu, nếu đã thông Anh, Pháp thì lại không thông Hán, Việt. Vì nghịch lý này mà số lượng học giả "bác đại tinh thâm" của hai thế giới Đông Tây này của Việt Nam hiện chỉ đếm trên đầu ngón tay ở hải ngoại. Ngoài ra, trong giới chuyên Anh chuyên Hán này lại luôn có sự chênh lệch về nhận thức và tư tưởng nên những giải mã về văn hóa Việt Nam thường có sự bế tắc.

Hán ngữ Việt Nam và chữ Nôm đã chính thức bị phế ở Việt Nam nên những nghiên cứu về chủ đề này chính là sự đào bới khai quật không khác gì khoa học khảo cổ, cần có điều kiện nghiên cứu thật chuyên môn. Thế rồi, cơ hội này đã đến tay lên một ông trẻ người Mỹ gốc Việt. Chắc chắn Nguyễn Thụy Đan sẽ có những đánh giá về di sản văn hóa Việt Nam đúng đắn và khách quan trong tương lai. Kho tàng Hán Nôm của Việt Nam lại được khai quật một cách khoa học và bài bản hơn hứa hẹn muôn điều thú vị về văn hóa lịch sử ngôn ngữ Việt Nam biến thiên qua các thời kỳ.

Cách đây vài năm, khi có một tờ báo Việt ngữ đăng tin về một cậu trẻ tuổi tầm 20 có hứng thú về văn hóa Nho giáo ở Việt Nam, nhiều người chỉ trầm trồ về tính hiếu cổ kỳ lạ của con em để rồi đi vào lãng quên vì con đường học thuật dành cho trường phái này quá hẹp. Thế nhưng khi ai đó biết được nho sinh Nguyễn Thụy Đan từ khi còn sinh viên đam mê rồi đi vào chương trình tiến sĩ Columbia cũng chính là theo dõi một quãng đường đời đích thực của một học giả. Biết được Nguyễn Thụy Đan chính lại là một sự thưởng thức sâu rộng về văn hóa. Do được học hành bài bản ở Hoa Kỳ nên Nguyễn Thụy Đan lại là một kho tàng kiến thức về văn hóa La Mã Hy Lạp của Tây Phương. Chỉ cần một vài tóm lược đơn giản của nho sinh là người ta có thể hiểu rõ một số cấu trúc nền tảng của văn minh học thuật Tây Phương như đọc xong một cuốn sách.

Có ưu thế học hành bài bản, gió Âu mưa Á hội tụ vào một tính cách, một con người. Được nghe và đọc từ Nguyễn Thụy Đan thì mới mở tầm mắt về bốn chữ "học rộng tài cao" của một thế hệ trẻ Việt Nam sinh trưởng tại Hoa Kỳ. Cũng do thấm nhuần cổ học Á Đông từ bé hòa quyện với tư duy khúc chiết của triết học Âu Mỹ nên tự thân đã có tính cách riêng biệt. Tư chất nho nhã, quân tử chi phong, tư duy đàm luận tinh tường về chuyện thế nhân của hàng trăm năm trước chỉ làm người cảm sự tái sanh của một văn nhân để làm tiếp công việc xưa cũ.

Cổ học Việt Nam thông qua ngõ hẹp Hán ngữ, Anh ngữ là nhánh rẽ của văn minh Hy Lạp La Mã. Thông tuệ đối chiếu được hai dòng này này là sự khai mở cho rất nhiều trường phái nghiên cứu sau này.

Mọi người chờ đợi những công trình nghiên cứu trong tương lai của Nguyễn Thụy Đan.

Trần Đông Đức

Nguồn: Thư Quán Bản Thảo số 91 tháng 1-2021

Giới thiệu: Việt Thạch Nguyễn Thụy Đan

Cùng Tác Giả:

- Thiên Đồng Trần Đông Đức Giới thiệu