|
|
|
VĂN HỌC |
GIAI THOẠI | TIỂU LUÂN | THÆ | TRUYỆN | THỜI LUẬN | NHÂN VẬT | ÂM NHẠC | HỘI HỌA | KHOA HỌC | GIẢI TRà | TIỂU SỬ |
Văn Tế Nghĩa Sĩ Cần Giuộc
Thơ Văn Trần Yên Hoà & Bằng hữu
Nhà văn Song Thao
Má»›i đây, khi phát hà nh cuốn Phiếm 9, như thông lệ, tôi e-mail há»i nhà sách Việt Nam ở Toronto cần bao nhiêu cuốn. Mail trả lá»i cá»§a anh Trần Nhá»±t là m tôi sững sá»: nhà sách đã đóng cá»a trước tết Tân Mão! Như váºy là Canada không còn má»™t nhà sách nà o cả. Trước đây ở Montreal có hai nhà sách: Tá»± Do và Trung Việt. Cả hai đã chỉ còn là dÄ© vãng. Ở Vancouver đã không có nhà sách từ lâu. Äó là ba thà nh phố lá»›n nhất và có đông ngưá»i Việt nhất ở Canada mà tôi biết. Các thà nh phố khác ở Canada tôi chưa có dịp tá»›i nên không biết rõ nhưng tôi không hy vá»ng là có nhà sách nà o trụ được.
Sách là thứ thiết thân cá»§a những ngưá»i cầm bút chúng tôi, đồng thá»i cÅ©ng là món ăn tinh thần cần thiết cá»§a nhiá»u độc giả mến sách. Ngay khi nhà sách Việt Nam ở Toronto đóng cá»a, tôi nháºn được má»™t thư order sách cá»§a má»™t độc giả. Ông cho biết là đang... bÆ¡ vÆ¡ khi nhà sách đóng cá»a nhưng rất may Ä‘á»c trên báo thấy địa chỉ cá»§a tôi nên chưa mất cÆ¡ há»™i mua sách. Những ngưá»i quý sách như váºy rất nhiá»u. Nhiá»u nhưng không nuôi nổi nhà sách mặc dầu nhà sách đã kinh doanh cả CD nhạc và DVD ca nhạc và phim bá»™.
Sách tÆ¡i tả vì bị đánh tÆ¡i bá»i hoa lá trên hai... mặt tráºn. Thứ nhất là , ở hải ngoại, độc giả phần lá»›n là lóp ngưá»i luống tuổi. Há» Ä‘ang mai má»™t dần Ä‘i. Lóp vá» dưỡng già ở Việt Nam, lá»›p theo vá» vá»›i đất, lại có những độc giả không còn Ä‘á»c được sách vì mắt kém hay tuổi tác. Tôi đã nháºn được thư cá»§a má»™t độc giả ở Montreal buồn bã cho biết là mắt quá yếu nên không còn Ä‘á»c được sách nữa mặc dù rất còn yêu sách. Äó là những bức thư không muốn nháºn nhưng vẫn phải chấp nháºn. Có ai cưỡng được sá»± phÅ© phà ng cá»§a thá»i gian. Lá»›p trẻ thì hầu như không còn nhu cầu Ä‘á»c sách tiếng Việt. Thứ hai là internet Ä‘ang giết dần sách báo. Báo văn há»c nay chỉ còn tá» Hợp Lưu. Những Văn, Văn Há»c, Thế Ká»· 21 cá»§a má»™t thá»i sum suê ngà y nà o nay đã mồ yên mả đẹp. Xuất bản thì chỉ còn nhà Văn Má»›i hoạt động cầm chừng. Những Sóng Má»›i Xuân Thu, Äại Nam, Văn Nghệ Ä‘á»u đã ra nghÄ©a địa. Những ngưá»i viết lách đã tá»± cứu bằng nhÅ©ng nhà xuất bản nghiệp dư in sách cho mình và cho bạn bè. Những chiếc bè cứu... sách nà y rất hạn chế. Giúp nhau bằng kỹ thuáºt thì được chứ tà i chánh và phát hà nh thì pháºn ai nấy lo. Nhà xuất bản Nhân Ảnh do nhà thÆ¡ Lê Hân, Luân Hoán và tôi thà nh láºp để in sách cá»§a mình và bạn bè cÅ©ng thuá»™c dạng nà y. Anh em giúp nhau má»i thứ trừ tà i chánh và phát hà nh. Váºy mà cÅ©ng lai rai in được tá»›i mấy chục đầu sách.
Tôi nhá»› mãi lần mang sách cá»§a nhà Nhân Ảnh sang Cali tặng nhà văn Võ Phiến. Trong căn phòng khách sang trá»ng Ä‘áºm nét Việt Nam, nhà văn lão thà nh đã bà y tất cả sách lên chiếc bà n thấp trước mặt và ngồi ngắm say mê. Ngắm chán chê rồi ông gáºt gù nói: "Anh em vẫn còn in được sách, vui quá?". Ngưá»i đã viết má»™t số lượng sách đáng nể chưa bao giá» hết mê sách.
CÅ©ng trong lần tá»›i Little Saigon đó, khi tá»›i thăm nhà văn Nguyá»…n Má»™ng Giác, tôi đụng đầu vá»›i má»™t ngưá»i từ trong phòng bước ra. Nhìn thấy tôi, ông tá»± giá»›i thiệu: "Văn Gừng đây!". Tuy đã có liên lạc Ä‘iện thoại và i lần trước đây nhưng chưa bao giá» tôi gặp mặt ông... gừng nà y, váºy mà tôi toác miệng cưá»i, biết ngay đó là ông Văn Nghệ. Ông nà y mê sách và o loại số má»™t. Từ nhà xuất bản Lá Bối ở trong nước trước kia vá»›i cái tên Từ Mẫn tá»›i nhà xuất bản Văn Nghệ ở hải ngoại vá»›i tục danh Võ Thắng Tiết, ông là ngưá»i... sản xuất những cuốn sách đẹp và giá trị số má»™t. Trắng tay vì sách, ông vẫn giữ má»™t tình yêu không bao giá» phai nhạt vá»›i những trang chữ. Phải thấy cung cách ông thưởng thức má»™t cuốn sách má»›i vừa tá»›i tay ông má»›i thấy tấm lòng cá»§a ông vá»›i sách. Ông ngắm tá»›i ngắm lui, láºt trước láºt sau, ngắm cái bìa coi có cân cái không, mở trang sách coi kiểu chữ gì, co chữ có thÃch hợp không, trang sách có chỉnh không, Ä‘á»c qua và i dòng coi có lá»—i chÃnh tả không, gấp cuốn sách lại lặng ngưá»i trong cái hạnh phúc có thêm má»™t ngưá»i bạn.
Nhắc tá»›i thầy Từ Mẫn thì không thể không nhắc tá»›i thầy Thanh Tuệ cá»§a nhà xuất bản An Tiêm. Äây cÅ©ng là má»™t ngưá»i có nợ vá»›i sách. Cả hai ông Ä‘á»u đứng sau những trang sách, khuất trong háºu trưá»ng, không hưởng tiếng vá»— tay, nhưng chÃnh là những ngưá»i có công vá»›i sách nhất. Nhà thÆ¡ Khế Yếm là ngưá»i thấy sá»± thiệt thòi nà y cá»§a hai ông thầy mê sách khi ông viết: "Nếu những tá» tạp chà văn há»c là mặt nổi, thì những nhà xuất bản chÃnh là những lá»±c đẩy mạnh mẽ thúc đẩy má»™t ná»n văn há»c. Không có sá»± yêu nghá» và táºn tụy vá»›i nghá», quà trá»ng những tác phẩm giá trị, không vì những lợi nhuáºn tiá»n bạc, thì là m sao ná»n văn há»c miá»n Nam có được má»™t thá»i kỳ rá»±c rỡ? Cái công lao không nhỠđó, tiếc thay, lại chẳng ai buồn nhắc tá»›i".
Thầy Thanh Tuệ đã mất và o ngây 16 tháng 8 năm 2004 tại Cali khi từ Pháp qua chÆ¡i Cali, thá» 68 tuổi. Tuy đã hoà n tục nhưng má»i ngưá»i vẫn quen vá»›i cái tên Thanh Tuệ cá»§a ông, hoặc giản dị hÆ¡n, "ông An Tiêm". ChÃnh ra ông thầy nà y vẫn yêu cầu văn giá»›i gá»i là "anh" cho thân máºt hÆ¡n! Váºy nên má»›i có mấy dòng nhá»› "anh An Tiêm" cá»§a tiến sÄ© Thái Kim Lan ở Äức:
"Mặc dù 'thân sÆ¡ chưa định', lạ nhiá»u hÆ¡n quen, nhưng khi nghe giá»ng nói từ tốn nhuốm đầy tư bi và mẫn cảm cá»§a anh, khi nghe anh lưỡng lá»± má»™t cách khiêm nhưá»ng trong lá»±a chá»n hay đỠnghị mẫu chữ cho má»™t quyển sách má»›i, khi nghe anh khôn ngoan mà nhẫn nại khuyên nên viết thêm má»™t và i bà i má»›i, khi nghe anh nhẹ nhà ng mà tinh tưá»ng đưa ý kiến trình bà y hình bìa, khi nghe anh rà nh rẽ và kÃnh trá»ng khen nghệ thuáºt đóng sách cá»§a ngưá»i Äức là giá»i, và má»›i đây từ San Jose, trước khi Ä‘i vá» quáºn Cam để mãi mãi không còn trở vá» lại Paris, anh còn gá»i cho tấm ảnh cá»§a anh đế nháºn diện và gá»i vá» căn dặn kỹ cà ng cách chá»n giấy cho quyển sách dá»± tÃnh, tôi biết mình không gặp má»™t "nhà xuất bản" theo nghÄ©a thưá»ng, mà đang gặp má»™t NGHỆ SĨ tà i hoa cá»§a thế giá»›i sách vở - có lẽ còn hÆ¡n - linh cảm chỉ cho tôi má»™t vùng sáng tưởng tượng trong đó thấp thoáng bóng anh như trong bức tranh xưa đã thấy treo má»™t lần nà o đó nÆ¡i thiá»n viện Vạn Hạnh, Sà i gòn, nÆ¡i anh đã có lần là Thầy Thanh Tuệ - vẽ má»™t khất sÄ© mê sách - hay Bồ tát tóc dà i lang thang mang túi đãy - Ä‘i lượm các sách trong cho chứa cá»§a trá»i Ä‘em vá» cõi trần".
Nếu hai thầy Từ Mẫn và Thanh Tuệ là những ngưá»i mê sách hÆ¡n là những nhà xuất bản kiếm lợi nhuáºn trên lưng sách thì ông nhà văn Trần Hoà i Thư là ngưá»i khổ vì sách. Äã lâu tôi không gặp Trần Hoà i Thư nhưng lần gặp má»›i nhất cách đây cả hÆ¡n chục năm tại Montreal thì anh có dáng cá»§a má»™t ngưá»i gầy gò thiếu sức khá»e. Mắt anh là má»™t cặp kÃnh cáºn cỡ... Ä‘Ãt chai coca cola! Ngà y nay thấy hình anh trên báo cÅ©ng vẫn váºy. Có lẽ cái nợ cá»§a anh vá»›i sách không thể cho anh có má»™t dáng dấp ngon là nh hÆ¡n được. Anh nợ sách là má»™t chuyện dÄ© nhiên, vì tên khai sanh cá»§a anh là Trần Quý Sách! Anh viết sách, thÆ¡ cÅ©ng như văn. Anh có nhà xuất bản "Thư Ấn Quán". Nghe tên có chữ "ấn quán" thấy ngợp. Tưởng là má»™t cÆ¡ sở xuất bản bá» thế có thể ngang ngá»a vá»›i những "ấn quán" lá»›n trên thế giá»›i nhưng thá»±c ra anh tá»± tay in sách, đóng sách bằng những cái gá»i là "máy" do anh tá»± chế. Äây có lẽ là má»™t nhà xuất bản ở trên đất Mỹ nhưng không là m vẻ vang cho nước Mỹ! Trong má»™t bà i viết và o tháng 12 năm 2010 trên báo Ngưá»i Việt, mang tên "Trần Hoà i Thư, 'Hiệp SÄ© Lẻ Loi' cá»§a Văn Chương Miá»n Nam" ký giả Äá»— DzÅ©ng đã... bóc trần cái "ấn quán" tá»™i nghiệp cá»§a má»™t con nợ cá»§a sách. "Có lẽ không ai yêu và quý văn há»c miá»n Nam Việt Nam bằng Trần Hoà i Thư, má»™t ngưá»i sống ở hải ngoại, không có nhiá»u phương tiện, nhưng đã bá» ra hà ng ngà n giỠđể nghiên cứu, sao chép, và đóng thà nh sách những tác phẩm không còn xuất bản nữa. Những công trình chỉ để tặng bạn hữu khắp nÆ¡i". Ngưá»i đưa Trần Hoà i Thư và o... sạn đạo là nhà thÆ¡ Thà nh Tôn. Ông nà y cÅ©ng là má»™t con nợ cá»§a sách. Hồi ở Việt Nam, Thà nh Tôn trụ tại Äà Nẵng. Bao nhiêu sách cá»§a hai ông thầy Từ Mẫn và Thanh Tuệ in ở Sà i Gòn được gá»i ra miá»n Trung là do Thà nh Tôn take care tuốt. Phương tiện cá»§a anh chỉ là chiếc xe đạp cÅ©. Có lần anh ra bến xe đò chở cả đống sách lặc lè trên xe, rá»›t lung tung xuống đất. Ai cÅ©ng tưởng anh là m ăn lá»›n nhưng thá»±c ra anh chỉ là m chùa cho hai ông thầy... chùa! Chịu đựng vất vả chỉ vì mê sách, muốn sách tá»›i tay ngưá»i Ä‘á»c miá»n Trung. Qua hải ngoại, khi thầy Từ Mẫn, nay đã hoà n tục thà nh ông Võ Thắng Tiết, là m nhà xuất bản Văn Nghệ, anh cÅ©ng vẫn, ngoà i giá» Ä‘i là m, lụi cụi vá»›i sách cá»§a Văn Nghệ. CÅ©ng vẫn... chùa. Bây giá», anh lại cõng Phiếm cá»§a tôi tá»›i các nhà sách và bạn bè tại vùng Little Saigon. Lại là m... phiếm. Tất cả chỉ vì tấm lòng vá»›i sách.
Cũng vì yêu sách mà anh xúi dại ông nhà thơ Trần Quý Sách. Ông nà y kể lại:
Ban đầu, má»™t ngưá»i bạn, nhà thÆ¡ Thà nh Tôn, đỠnghị tôi nên láºp tà i liệu sưu tầm văn há»c miá»n Nam Việt Nam. Tôi liá»n và o internet tìm kiếm, thấy Äại Há»c Cornell có má»™t kho tà ng sách in tại miá»n Nam Việt Nam trước năm 1975 rất đồ sá»™. Thế là tôi rá»§ vợ lái xe lên đó, và o thư viện tìm tòi, quả đúng tháºt như váºy. Má»—i lần Ä‘i phải thức dáºy từ 3 giá» sáng, lái xe năm tiếng đồng hồ má»›i tá»›i nÆ¡i, chiá»u lái năm tiếng vá» nhà , hai vợ chồng thay phiên nhau lái, cứ thế mà đi. Có ngà y trá»i tuyết cÅ©ng Ä‘i, vì không thể ngồi nhà . Thấy kho sách ở Cornell không thể ngồi yên được".
Bá» công như váºy nhưng là m sao mà bê những trang sách quý ngà y xưa vỠđược? Phải photocopy. Cứ 25 xu má»™t trang. Nhà thÆ¡ Trần Hoà i Thư vốn là giáo sư toán trưá»ng Trần Quý Cáp, Quảng TÃn, Tiến sÄ© Toán cá»§a Viện Stevens Institute of Technology, tÃnh ngay: "Cứ tÃnh Ä‘i, 25 cent má»—i tá», tiá»n nà o chịu cho thấu. Thế là tôi mua chiếc máy scan. Má»—i lần đến thư viện, tôi và vợ cùng nhau scan những trang sách, lưu và o máy Ä‘iện toán mang vá». Ban đầu đóng và cắt bằng tay, riết rồi chịu cÅ©ng không xuể. Thế là tôi tá»± chế máy đóng sách dã chiến. Dần dần rồi quen. Còn khâu đóng sách thì vẫn là m bằng tay". Cứ thá»§ công như váºy mà ông đã "xuất bản" được tá»›i hÆ¡n má»™t trăm tá»±a sách! Không coi sách như tình nhân thì là m sao "Ä‘iên" đến như váºy được. Ngưá»i Ä‘iên vì sách tâm sá»±:
"Tá»± đánh máy, tá»± layout, tá»± khâu, rồi tá»± in bằng tay, chẳng dá»… dà ng gì. Có Ä‘iá»u, đó là tấm lòng cá»§a mình nên cố gắng là m. Nếu không thì ai là m đây? Khi là m, tôi cảm thấy có hai phần thưởng. Thứ nhất là an á»§i tấm lòng và tinh thần cá»§a mình. Thứ hai là là m để cho con cháu mình sau nà y thấy văn chương miá»n Nam là váºy đó, tình ngưá»i váºy đó, nhân bản váºy đó và cao cả váºy đó. Nếu mình không là m thì rất uổng... Có đêm ngá»§ không được vì sách chưa đóng xong, tôi lò mò xuống garage đóng tiếp. Khi xong rồi, cầm cuốn sách trên tay, sung sướng là m sao!".
Bạn Ä‘á»c nà o muốn được hưởng cái sung sướng như ông bạn tôi, xin liên lạc vá»›i địa chỉ tranhoaithu16@gmail.com để tiếp tay vá»›i ngưá»i yêu sách hiếm có nà y.
Ngưá»i mê sách thì nhiá»u nhưng mê sách đến như ông Quý Sách nà y chắc chỉ có má»™t. Khi cầm má»™t cuốn sách trên tay, ngưá»i ghiá»n sách có được nhiá»u thứ. Không chỉ má»™t khối giấy lạnh tanh. Nhân váºt Ba Sinh trong truyện ngắn "Tráºn Äánh Cuối Cùng Cá»§a Má»™t Kẻ SÄ©" cá»§a nhà văn Nháºt Tiến là má»™t mẫu ngưá»i yêu sách Ä‘iển hình.
"Những ngà y cuối tuần, Ba Sinh thưá»ng tiêu hết thì giá» và o việc Ä‘i la cà ở nhÅ©ng tiệm sách. Và chỉ cần như váºy, chà ng cÅ©ng đã nắm rất vững tình hình sinh hoạt sách trong tuần. Tác giả nà o có sách má»›i ra, tác giả nà o có sách tái bản. Má»™t nhà xuất bản nà o má»›i ra lò. Nhóm văn nghệ nà o chÃnh thức gia nháºp sinh hoạt văn há»c nghệ thuáºt bằng má»™t tuyển táºp. Tuy không phải là ngưá»i viết sách, nhưng Ba Sinh đã cảm nháºn được rất nhiá»u ý nghÄ© xao xuyến, rung động tùy theo tình hình xuất bản cá»§a thế giá»›i viết sách và in sách. Chà ng sungg sướng má»™t cách say mê trước má»™t bìa sách má»›i. Chà ng quan sát kỹ lưỡng từng cách trình bà y. Chà ng so sánh từ kiểu chữ nà y vá»›i kiểu chữ khác, mẫu bìa nà y vá»›i mẫu bìa khác. Chà ng cÅ©ng thấy lòng dà o dạt sung sướg khi mở từng trang sách còn thÆ¡m nồng mùi giấy má»±c, như chà ng đã nhìn thấy ltấm lòng cá»§a từng tác giả dà n trải lên những dòng chữ cả tâm tư, tình cảm cá»§a mình trong suốt thá»i gian thai nghén và hình thà nh tác phẩm".
Ba Sinh Ä‘i tha sách vá» má»—i cuối tuần nên tá»§ sách cá»§a anh ngà y cà ng nhiá»u. Gá»i là tá»§ sách nhưng thá»±c ra chỉ là những mảnh ván ghép là m cái ổ cho sách, từ phòng trong ra phòng ngoà i.
Nhân váºt trong truyện nà y tưởng chỉ nằm yên trong những con chữ, váºy mà cÅ©ng có háºu duệ tháºt ngoà i Ä‘á»i. Tôi muốn nhắc tá»›i ông Phạm Chà Thiện, má»™t thầy giáo nghèo sinh sống ở má»™t vùng quê nghèo tại tỉnh Hải Dương. Nghèo tiá»n nhưng ông không nghèo sách. Tá»§ sách cá»§a ông có tá»›i 10 ngà n cuốn được ông sưu tầm từ ná»a thế ká»· nay. Bằng nhiá»u cách. "Có đồng nà o là tôi lại đổ và o sách, tháºm chà có những cuốn sách quý tôi còn phải bá» cả đồ dùng ra để đổi lấy. Tôi đã từng phải đổi cả áo bay (ngà y đó rất quý), đồng hồ Ä‘eo tay và hÆ¡n má»™t triệu đồng để có được bá»™ sách VÄ©nh Lạc Tá»± Äiển 70 cuốn. Rồi còn những cuốn bách khoa toà n thư cá»§a các nước châu Ã, châu Âu hay là các cuốn Dư Äịa Chà cá»§a các tỉnh trong cả nước, tôi Ä‘á»u cố sưu tầm đầy đủ.
Tá»§ sách gia đình là chỉ dấu cá»§a kiến thức nếu ngưá»i sưu tầm sách chịu Ä‘á»c. Thầy giáo Phạm Chà Thiện không đóng bìa da gáy mạ và ng cho sách nhưng ông tá»± hà o là đã Ä‘á»c hết các sách ông có. Bạn bê tôi hầu như ngưá»i nà o cÅ©ng có má»™t tá»§ sách. Nhưng Ä‘á»c hết thì không bảo đám. Có ông cưá»i toe than không có thá»i giá». Có ông sưu tầm đủ nhưng chỉ thÃch Ä‘á»c má»™t và i tác giả. Äá»c Ä‘i Ä‘á»c lại. Tá»§ sách cá»§a tôi, chẳng dám khoe, chỉ có khoảng trên dưới ngà n cuốn, nhưng xin thú thá»±c cÅ©ng chưa Ä‘á»c hết. Công kia việc ná», chương trình Ä‘á»c cứ thay đổi lia chia!
Sách không chỉ là má»™t táºp hợp những tá» giấy mà có hÆ¡i thở cá»§a sách. Cầm cuốn sách trên tay như nâng niu má»™t ngưá»i tình thÆ¡m mùi tinh khôi, chất chứa bao nhiêu Ä‘iá»u kỳ bÃ. Äang say cái đà ca tụng sách, tôi bá»—ng vấp phải bà i "Chuyện Sách" cá»§a nhà phê bình Nguyá»…n Hưng Quốc. Ông báo má»™t Ä‘iá»u phÅ© phà ng. Äã tá»›i ngà y tà n cá»§a sách! Ông kể mẩu chuyện Ä‘au thương:
"Ngay ở Úc, tôi cÅ©ng có quen má»™t ngưá»i, không viết lách gì cả, nhưng rất mê sách, hầu như cả Ä‘á»i, hoặc Ãt nhất, từ lúc sang Úc, có được bao nhiêu tiá»n, anh lại loay hoay Ä‘i mua sách. Tá»§ sách cá»§a anh chỉ khoảng 4, 5 ngà n cuốn. Bây giá», vá» già , anh lại băn khoăn không biết cho ai. Cho cá»™ng đồng ư? Nhưng cá»™ng đồng lấy đâu ra phòng ốc để lưu giữ? Nếu có phòng ốc thì lấy đâu ra nhân viên để quản lý? Vất ngổn ngang trong má»™t góc phòng nà o đó thì chỉ và i ba tháng, số sách ấy nếu không biến mất thì sẽ bị nhà u nát cả. Tặng các thư viện ư? Những đây phải thư viện nà o cÅ©ng cần sách tiếng Việt? Cần, có lẽ chỉ là thư viện ở các đại há»c có ngà nh Việt há»c. Có Ä‘iá»u không phải đại há»c nà o cÅ©ng có đủ ngân sách để mở rá»™ng bá»™ pháºn sách tiếng Việt, bởi vì việc mở rá»™ng ấy không nhÅ©ng cần không gian mà còn cần cả nhân viên nữa: cả hai Ä‘á»u cần tiá»n. Mà tiá»n ở các đại há»c thì cà ng ngà y cà ng khan hiếm. HÆ¡n nữa, cà ng ngà y ngưá»i ta cà ng táºp trung và o loại sách báo Ä‘iện tá». Sách báo trên giấy có số pháºn cá»§a những thứ cổ váºt mà nÆ¡i đến thưá»ng là các viện bảo tà ng chứ không phải là thư viện".
Äiện tá» là má»™t thứ vô tâm. Nó giết báo chÃ, giết tạp chà văn há»c, giết sách vở. Nhưng nó chỉ giết trên giấy. Văn há»c vẫn có đó. Có Ä‘iá»u là nó nuốt và o trong cái dạ dà y vô tri cá»§a nó. Nó dấu sách trong cái mà n hình phẳng lì, trông đến li lợm! Ghét nhưng bây giá» là thá»i đại cá»§a nó, trước sau gì cÅ©ng phải chấp nháºn. Ông Nguyá»…n Hưng Quốc là ngưá»i tương đối còn trẻ nên... đầu hà ng ngay.
"Các thư viện đại há»c cà ng ngà y cà ng mua nhiá»u sách Ä‘iện tá». Và o thư mục, đánh bất cứ vấn đỠgì thuá»™c loại "nóng", những tên sách má»›i nhất, đứng trên cùng, bao giò cÅ©ng thưá»ng ở dạng="dg" e-book. Lúc đầu, Ä‘á»c, cÅ©ng hÆ¡i khó chịu. Nhưng không có lá»±a chá»n nà o khác. Ráng. Riết thanh quen. Sau, tôi Ä‘á»c sách Ä‘iện tá» trên mà n ảnh cÅ©ng không thấy gì khác vá»›i sách in theo lối truyá»n thống. Quen nhanh nhất là loại sách biên khảo.Nhưng rồi Ä‘á»c thÆ¡ cÅ©ng váºy. CÅ©ng thấy được chữ trôi và thở. CÅ©ng nghe được hÆ¡i ấm từ chúng. Y như trên trang giấy. Rồi tôi nua má»™t cái Kindle, má»™t loại máy chuyên Ä‘á»c sách Ä‘iện tá»... Vá»›i Kindle, các chuyến Ä‘i xa trở thà nh nhẹ nhà ng hÆ¡n hẳn. Trước, má»—i lần Ä‘i xa là má»™t lần vất vả vá»›i sách. Äi cà ng lâu, sách cà ng nhiá»u. Nhưng không thể mang hết sách mình muốn và mình cần, nhất là đi máy bay vá»›i nhÅ©ng quy định ngặt nghèo vá» trá»ng lượng hà nh lý. Bây giá», trong chiếc Kindle nhá» xÃu, chỉ bằng má»™t cuốn sách má»ng dưới má»™t trăm trang, tôi có thế chứa hÆ¡n 200 cuốn sách. Tha hồ lá»±a và đá»c".
Váºy là tiêu Ä‘iá»u những cuốn sách. Äá»c bà i... báo tá» cá»§a ông Quốc, tôi buồn hiu ngắm những cuốn sách năm im lìm trên kệ sách. Phần lá»›n là do bạn bè tặng. In được má»™t cuốn sách, nâng niu như nâng niu đứa con vừa chà o Ä‘á»i, láºt từng trang giấy thÆ¡m phức, mắt dại Ä‘i vì niá»m vui Ä‘ang dâng trà n trong lòng, đóng gói cẩn tháºn gá»i cho bạn bè, bao tá»›i năm bảy lá»›p giấy và băng keo, sợ sách bị ông bưu Ä‘iện hà nh cho bầm dáºp, mong ngóng từng ngà y bạn nháºn được sách, hy vá»ng đứa con được đón nháºn trong tình thương. CÅ©ng có cuốn thỉnh vá» từ tiệm sách, chắt chiu những đồng tiá»n hắt hiu, suy tÃnh nên lá»±a cuốn nà o, ôm sách vá» như đón thêm má»™t ngưá»i thân. Sách nằm đó, tăm tắp trên kệ, thân quen, như thể không có không được. Äó là má»™t nhúm thịt da, má»™t phần máu má»§ cá»§a mình. Là m sao dứt được thịt da, lìa được máu má»§. Váºy nhưng cÅ©ng phải dứt, như ông Quốc đã vẽ ra trước má»™t viá»…n ảnh Ä‘en thui. "Cứ tưởng tượng: má»™t ngà y nà o đó, trên đưá»ng phố không còn, hoặc nếu còn, còn má»™t cách vô cùng há»a hoằn, các hiệu sách; và trong nhà cá»§a ngay giá»›i trà thức, cÅ©ng không còn phòng sách hoặc kệ sách nữa. Buồn không? Chắc chắn là buồn. Lúc ấy, nhÅ©ng ngưá»i từng mê sách và từng bá» tiá»n ra mua tháºt nhiá»u sách, hẳn sẽ ngáºm ngùi ghê lắm... Trước những sá»± thay đổi cá»§a lịch sá», lòng ngáºm ngùi thưá»ng rất yếu á»›t. Và thưá»ng hoà n toà n bất lá»±c".
Mặc kệ, dù bất lá»±c, dù Ä‘i ngược lại con đưá»ng má»™t chiá»u, tôi vẫn cứ in sách. Äể biết mình còn sống!
03/2011