|
|
|
VĂN HỌC |
GIAI THOẠI | TIỂU LUÂN | THÆ | TRUYỆN | THỜI LUẬN | NHÂN VẬT | ÂM NHẠC | HỘI HỌA | KHOA HỌC | GIẢI TRà | TIỂU SỬ |
Văn Tế Nghĩa Sĩ Cần Giuộc
Thơ Văn Trần Yên Hoà & Bằng hữu
Nhà văn Nguyễn Xuân Hoà ng
Dẫn: Bà i viết vá» Nguyá»…n Xuân Hoà ng sau đây được viết khi được tin Hoà ng lâm trá»ng bệnh. Tháng 4/2014 tôi đã gá»i Hoà ng Ä‘á»c bà i nà y, và anh có nhuáºn sắc má»™t số chi tiết. Ngà y 24/4, Hoà ng mail cho tôi: "OK. Mà y sá»a như váºy là tốt lắm".
Hoà ng và tôi là bạn “mà y taoâ€. Kể cÅ©ng lạ. Thưá»ng thì bạn kiểu xưng hô “mà y tao†vá»›i nhau là bạn từ thá»i còn Ä‘i há»c. Chỉ có những ngà y thÆ¡ dại đó má»›i đủ thân tình để gá»i nhau má»™t cách sá»— sà ng như váºy. Tôi vẫn còn mấy ông bạn thá»i đó. Ông thì từ hồi há»c tiểu há»c, ông thì từ hồi đệ ngÅ© đệ lục thá»i trung há»c. Ông nà o ông nấy nay đã đầu bạc, răng long lại má»c thêm má»™t cái chân gá»— hoặc chân sắt. Gặp nhau vẫn cứ “mà y tao†khiến cho mấy bà nhăn mặt. Già rồi, ăn nói cho đà ng hoà ng kẻo tụi trẻ nó cưá»i cho. Mặc, thấy mặt nhau vẫn cứ rổn rảng “mà y taoâ€.
Trưá»ng hợp tôi vá»›i Hoà ng có lẽ là hiếm. Hoà ng là ngưá»i duy nhất không há»c chung vá»›i tôi mà “mà y taoâ€. Không, kể cÅ©ng có há»c chung. Khoảng cuối tháºp niên 1960, tôi vá»›i Hoà ng Ä‘á»u cùng há»c tiếng Äức tại Trung Tâm Văn Hoá Äức Goethe Institut trá»±c thuá»™c toà Äại Sứ Äức ở Sà i Gòn. Cùng Ä‘i há»c nhưng chúng tôi chỉ gặp nhau ở ngoà i sân vì không cùng chung lá»›p. Gặp nhau, cưá»i toe, má»—i đứa má»™t góc sân. Kể ra thì cÅ©ng là bạn há»c đó, nhưng hÆ¡i trá»…, trước đó chúng tôi đã trót “mà y tao†rồi. Hoà ng cÅ©ng là bạn văn duy nhất mà tôi thoải mái “mà y taoâ€. Không có trưá»ng hợp thứ hai.
Chúng tôi gặp và quen nhau và o những năm đầu cá»§a tháºp niên 1960, khi cùng cá»™ng tác vá»›i tá» Văn Há»c cá»§a Phan Kim Thịnh, do Dương Kiá»n là m chá»§ bút, toà báo đặt tại nhà in cá»§a Nguyá»…n Ngá»c Nhạ, em cá»§a ông Nguyá»…n Ngá»c Linh, trên đưá»ng Lê văn Duyệt. Thưá»ng chúng tôi chỉ gặp nhau cuối tuần, ngồi tán dóc vá»›i nhau rồi giải tán. Váºy mà tôi vá»›i Phan Kim Thịnh, Dương Kiá»n thì “ông tôi†mà tôi vá»›i Hoà ng lại “mà y taoâ€. Chẳng hiểu tại sao.Tá»›i bây giá» cÅ©ng vẫn chưa hiểu tại sao.
Ngà y đó “cáºu†Hoà ng là má»™t ngưá»i được Ä‘á»i ưu đãi. Cao ráo, đẹp trai, nhà văn thá»i thượng lại còn là Giáo Sư Triết trẻ măng cá»§a trưá»ng trung há»c nổi tiếng Petrus Ký. Nhìn sang góc nà o, cáºu cÅ©ng vẫn sáng choang. Khá»i nói cáºu là tÃp ngưá»i hà o hoa phong nhã, hoa hoét nở tưng bừng chung quanh. Sau má»™t năm dạy ở trưá»ng Ngô Quyá»n, Biên Hòa, chắc Bá»™ Giáo Dục thấy nhốt má»™t chà ng nhà giáo như cáºu ở tỉnh lẻ quá phà cá»§a trá»i nên đổi cáºu vá» trưá»ng Petrus Ký. Gặp tôi, cáºu Hoà ng vui ra mặt.
Chúng tôi Ãt nhìn thấy nhau từ sau khi tôi thôi há»c tiếng Äức. Nói chi gặp nhau. Cho tá»›i khi mất nước. Thá»i gian đó cáºu Hoà ng giữ tá» Văn, đưá»ng văn nghệ cá»§a cáºu thênh thang. Cáºu báºn tÃu tÃt, tôi cÅ©ng chẳng rảnh rang chi, cả hai hình như chẳng có ý tìm nhau để “mà y taoâ€.
Hoà ng dzá»t được và o năm 1985, tôi cÅ©ng Ä‘i và o năm 1985. Hoà ng qua Cali, tôi định cư ở Canada, hai phương trá»i cách biệt. Tôi bị cuá»™c sống giữ chân tá»›i năm 1990 má»›i cầm viết lại. Còn Hoà ng là m Tổng thư Ký cho tá» Ngưá»i Việt cá»§a Äá»— Ngá»c Yến. Có dá»… tá»›i cả mưá»i lăm năm, chúng tôi chỉ nghe tin nhau. Tháng 4 năm 1989, Hoà ng qua Montreal ra mắt tạp chà Thế Ká»· 21 mà anh là m chá»§ bút. Lúc đó Äá»— Quý Toà n còn định cư ở Montreal, là ngưá»i đứng ra giá»›i thiệu Hoà ng vá»›i cá» toạ. Tôi ngồi ở bên dưới, nhìn bạn mình trên bục cao, cứ ngỡ là chúng tôi chưa cách xa nhau bao lâu. Khi Hoà ng nháºn ra tôi, anh chạy tá»›i, vá»— vai (hÆ¡i mạnh tay), há»i: “Mà y ở đây à ?â€. Hoà ng ký cho tôi cuốn Sa Mạc cá»§a anh do nhà Xuân Thu ấn hà nh trong cùng năm đó. Hoà ng dặn tôi viết được gì gá»i qua cho anh. Lúc đó cuá»™c sống khởi đầu lại nÆ¡i xứ ngưá»i còn Ä‘ang quất tôi tối tăm mặt mÅ©i nên nà o có viết được chi. Tôi ừ há» cho qua chuyện.
Có lẽ cÅ©ng vì lá»i dặn tha thiết cá»§a Hoà ng nên tôi cứ bồn chồn ngứa ngáy bà n tay. Chưa đầy má»™t năm sau, tôi viết lại. Phần vì cái vá»— vai cá»§a Hoà ng nhưng phần lá»›n vì bốn câu thÆ¡ khÃch tướng cá»§a Luân Hoán, ngưá»i cÅ©ng cùng viết cho Văn Há»c ở Sà i Gòn nhưng cư ngụ ở Äà Nẵng nên ngà y đó chúng tôi chưa bao giá» gặp nhau. Nợ cÆ¡m áo, nợ xe nhà / Cong lưng anh trả tà tà sướng chưa? / Nợ văn chương há chịu thua? / Ở đây giấy bút quá thừa, má»i anh!
Năm 1992 tôi má»›i lần đầu tiên qua Cali thăm bạn bè. Tá»›i toà báo Ngưá»i Việt gặp Nguyá»…n Xuân Hoà ng. Ngưá»i ra gặp tôi trước ngoà i phòng khách lại là Äá»— Ngá»c Yến. Lúc đó Hoà ng Ä‘ang báºn tối tăm mặt mÅ©i trước giá» in báo, Yến nghe tin tôi tá»›i vá»™i ra gặp. Yến dụ tôi qua Cali là m báo vá»›i anh em cho vui, Hoà ng ra sau đó, dụ tôi tiếp. Qua thì muốn qua quá nhưng là m sao mà qua khi đã má»c rá»… ở Montreal rồi.
Nếu ngà y đó tôi xiêu lòng khi nghe lá»i đưá»ng máºt cá»§a hai ông bạn, chắc Hoà ng vá»›i tôi sẽ không phải, chẳng được xuân thu nhị kỳ, mà và i niên má»›i ngó thấy cái bản mặt nhau như bây giá». Má»—i lần lại hốt hoảng thằng ná» nhìn mặt thằng kia lắc đầu cho cái trò ảo hoá cá»§a anh trá»i già . May mắn là cả Hoà ng và tôi chưa đứa nà o phải dùng thuốc nhuá»™m tóc. Qua đầu thế ká»· má»›i, năm 2000, gặp nhau tại Boston trong dịp ra mắt táºp thÆ¡ Äứng Dưới Trá»i Äổ Nát cá»§a Phan Xuân Sinh, tóc hai chà ng trai già tuy không còn Ä‘en nhánh nhưng trông vẫn được mắt. Vẫn cứ “mà y tao†như thuở nà o. Vẫn cứ như những ngưá»i Ä‘i trên mây. Sáu chịch mà cứ tưởng như vẫn còn son.
Thá»i gian cứ cà rịch cà tang. Hoà ng và tôi vẫn cứ ngà n trùng xa cách. Gặp nhau lại phá»›t lá» anh thá»i gian, bá vai bá cổ mà y mà y tao tao. Lạ! Mồm miệng chẳng thấy ngượng nghịu. Răng cá» vẫn còn nguyên vẹn cả, lấy chi để mà già . Và i năm má»›i ngồi cạnh nhau mà tưởng như má»›i gặp nhau ngà y hôm trước. Lần gặp sau, ba năm sau đó, coi bá»™ vẫn còn khà phách. Lần đó, năm 2003, Hoà ng qua chÆ¡i Montreal, tiện thể ăn cưới con gái tôi. Chà ng bảo là tá»›i Montreal mấy lần mà như cóc bỠđĩa, chẳng biết cóc chi! Luân Hoán và tôi bèn là m hướng dẫn viên cho chà ng du khách Ä‘i thăm thú hang cùng ngõ hẻm thà nh phố. Thà nh phố nà y cÅ©ng hay nhỉ, Hoà ng phán. Sau nà y, Hoà ng vẫn ao ước được sang chÆ¡i thăm bạn bè lần nữa. Năm nà o cÅ©ng hứa hẹn.
Lại ba năm sau nữa, năm 2006, tôi qua Cali chÆ¡i. Lúc nà y Hoà ng đã định cư ở San Jose là m chá»§ bút tá» Việt Mercury. Tình cá» sao mà Hoà ng cÅ©ng lên Little Saigon. Váºy là trùng phùng. Lại mà y mà y tao tao, là m như không có ba năm xa cách. Bốn năm tiếp theo không thấy mặt nhau. Năm 2010, tôi xuống táºn San Jose gặp Hoà ng. Tóc chà ng bạc trắng như cước. Tôi nhìn mảng tuyết trên đầu Hoà ng mà mắt dá»±ng ngược. Sao váºy? Hoà ng cưá»i: “Tao nhuá»™m trắng đấy chứ!â€. Cứ tin như váºy Ä‘i. Kể từ khi Hoà ng nháºn viết blog cho đà i VOA, chúng tôi thưá»ng Ä‘iện thoại hoặc mail cho nhau. Hoà ng than như bá»ng. Than buồn chán, than không viết được chi. Tá»›i khi Hoà ng mail cho tôi “bây giá» tao má»›i hiểu tại sao ngưá»i ta có thể tá»± tỠđượcâ€, tôi thấy hoảng. Tôi Ä‘iện thoại qua bÆ¡m chút hÆ¡i cho bạn. Gặp nhau, Hoà ng kéo tôi Ä‘i cà phê Starbucks buổi trưa. Buổi tối, Hoà ng và Vy đãi vợ chồng tôi ăn ở La Paloma.
Ba năm nữa đã trôi qua, những lần gặp nhau cóc nhẩy tÃnh theo đơn vị và i năm chưa qua con số ba năm tối thiểu, váºy mà Hoà ng luôn nhắc tôi qua chÆ¡i. Tôi hẹn lần hẹn lữa. Rồi có lúc tôi rá»§ Hoà ng qua Montreal chÆ¡i vá»›i anh em ở đây. Tao thÃch lắm nhưng… Bá»—ng má»™t bữa tôi nháºn được mail cá»§a Hoà ng trách tôi tại sao tá»›i San Jose mà không cho bạn biết. Tôi ngạc nhiên. Tìm hiểu ra má»›i biết ngưá»i từ Montreal qua San Jose là Hoà ng Xuân SÆ¡n. Hoà ng tưởng nhầm là tôi. Hoà ng muốn gặp tôi thêm má»™t lần nữa. Tôi cÅ©ng muốn qua San Jose gặp Hoà ng. Nhưng cuá»™c sống Ãt khi thoả thuáºn vá»›i con ngưá»i. Ba năm nay chúng tôi không gặp nhau.
Lần Ä‘i uống cà phê Starbucks chúng tôi gợi lại những ngà y xưa cÅ©, khi cáºu Hoà ng còn hết sức le lói, Hoà ng cưá»i toe. Tôi xúi Hoà ng viết hồi ký. Hoà ng hứng chà gáºt đầu. Nhưng anh hùng còn e dè: chưa được đâu! Tôi xúi thêm: cứ viết Ä‘i, được tá»›i đâu mail qua cho tao giữ. Tá»›i giá», quản thá»§ viên vẫn chưa thấy trang viết nà o.
Tháng 6 năm 2013, Hoà ng nói trong Ä‘iện thoại: “Tao Ä‘au cá»™t xương sống quá. Chẳng biết nó là cái gì!â€. Hoà ng nói vị trÃ, đốt xương thứ mấy nhưng tôi chỉ nghe qua loa. Äau là đau. Äốt nà o chẳng váºy. Há»i giỡn: mà y còn nhúc nhÃch được không? Vẫn lái xe Ä‘i uống cà phê được, nếu không, buồn chết!
Cuá»™c Ä‘iện đà m sau đó Hoà ng cho biết buổi chiá»u sẽ lên má»™t bệnh viện ở Stanford có nhiá»u phương tiện hÆ¡n. Chẳng biết nó là cái quái gì đây! Cái quái nó tác quái tháºt. Má»™t bạn Ä‘á»c trẻ tuổi ở San Jose mail cho tôi: “Bác Hoà ng bị cancer xương nặng lắm. Má»›i phát hiện chừng hai tháng nay mà spread nhanh quá. Hôm qua bác Hoà ng vô Stanford rồi bị tóm lại không cho vá» nữa, mà xuống ký nhanh quá, mất 30 pounds trong má»™t tháng, không còn đủ sức để chữa trịâ€. Tá hoả tam tinh, tôi ngồi thừ đầu óc trống rá»—ng. Hoà ng Æ¡i, tá»™i cho mà y quá! Tao là m chi được cho mà y bây giá»!
Hai ngà y liá»n đầu óc tôi kháºt khừ. Loay hoay tìm tin tức cá»§a Hoà ng. Mò và o blog Sáng Tạo kiếm thÆ¡ Äinh Cưá»ng. Chẳng là hồi nà y ông Äinh Cưá»ng là m thÆ¡ tả tình tả cảnh liên miên hầu như hà ng ngà y. Chuyện lá»›n chuyện bé ông cho leo và o thÆ¡ hết. Y như rằng, tôi bắt được chút lòng cá»§a ông Äinh Cưá»ng.
Ôi sóng biển Nha Trang và hà ng thùy dương reo
hay những đêm sương mù đà lạt nhớ không hoà ng
búng mẩu thuốc tà n nhìn theo đốm lá»a
khuôn mặt bạn ngầu như james dean
hoà ng ơi hãy tự mình chữa lấy mình
nhưng là m sao nguôi được cơn đau ở đốt xương
……..
tôi ở xa nhớ bạn vô cùng đi bộ vòng quanh xóm
nhìn xuống lòng đưá»ng bao nhiêu là vết nứt
cũng như chúng ta là m sao mãi còn sung sức
chỉ mong còn trong nhau má»™t tình bạn không rá»i…
Hoà ng còn nằm trong bệnh viện, Ä‘iện thoại coi như đồ bá», tôi chặc lưỡi thá» anh internet coi ra sao. Tôi mail cho Hoà ng. Chỉ là cầu âu. Bạn tôi Ä‘ang chống trả vá»›i những cÆ¡n Ä‘au váºt vã. Äâu có rảnh rang chi. “Hoà ng Æ¡i, mà y vá» nhà chưa? Tao há»i để phone nói chuyện vá»›i mà y.†Váºy mà tôi nháºn được hồi âm ngay, gá»i từ iPhone cá»§a Hoà ng. “Hiện còn nằm ở Stanford. Tao sẽ được vá» vá»›i gia đình trong và i ngà y còn lạiâ€. Tôi vá»™i và ng mail tiếp chút sức cho bạn. “Hoà ng Æ¡i, Bạn bè khắp nÆ¡i Ä‘á»u hướng vá» mà y, cầu mong những sá»± tốt là nh nhất cho mà y. Tao thương mà y quá và cảm thấy chưa bao giá» bất lá»±c như bây giá». Mà y nghÄ© tao có thể là m gì cho mà y được bây giá»? Mà y có nhá»› Ãt ngà y trước đây tao có xúi mà y viết hồi ký không? Tao thấy cuá»™c Ä‘á»i nà y đã đãi ngá»™ mà y khá háºu hÄ©nh. Nếu có hồi ký cá»§a mà y sẽ có khối ngưá»i chảy nước dãi, trong đó có tao! Chỉ còn biết cầu mong cho mà y được an bình trong những ngà y sắp tá»›i. Luôn nhá»› là tụi tao rất thương mà y, Hoà ng nhé!â€. Ngà y hôm sau, Hoà ng mail lại. “Tạ Trung SÆ¡n Æ¡i, Tao rất lên tinh thần khi Ä‘á»c thư cá»§a mà y!!!â€. Hoà ng thư tiếp ngay sau đó: “Tao đã vá» nhà hôm qua. Y tá hôm nay đến nhà săn sóc và lo thuốc men. Stanford cho biết chỉ chữa trị khi nà o sức khoẻ tốt thôiâ€.
Nghe tin Hoà ng vá» nhà , tôi phôn liá»n. Không có ai trả lá»i. Mail cÅ©ng không có hồi âm. Hoà ng Æ¡i, bây giá» mà y ra sao? Äã có lần tôi nói vá»›i Hoà ng. Ai cÅ©ng phải trả giá cho cái sống dai cá»§a mình. Tôi và Hoà ng coi như đã và o hạng sống dai. Hoà ng Ä‘ang trả giá. Có Ä‘iá»u chà ng phải trả giá quá đắt. Có thánh giá nà o nhẹ nhà ng đâu!
Ná»—i buồn được chia cho nhau có lẽ cÅ©ng nhẹ bá»›t chăng? Tôi tìm dá»±a và o ông Äinh Cưá»ng coi có nhẹ được chút nà o không.
gắng lên nghe Hoà ng, hãy xua tan nỗi lo
nằm im nghe tiếng tim mình còn Ä‘áºp
phổi mình còn thở
hãy nhắm mắt nhớ hà ng thuỳ dương xanh
nhá»› căn nhà ngói Ä‘á», nhá»› những ngưá»i thân
nhá»› bá» biển ngà y nà o, tình yêu thá»i thanh xuân
nha trang,
tôi sẽ vỠthăm thà nh phố đó chớ?
tại sao không?
tại sao không, phải không Hoà ng?
Bạn tôi, vốn hừng há»±c ý chÃ, xưa cÅ©ng như nay, đâu có chịu thua anh chà ng sarcoma. Hoà ng Ä‘ang chống trả. Chúng tôi vẫn khi phôn, khi mail, dá»±a và o cái “mà y tao†để tiếp bạn tôi thêm đạn dược. Giữ vững tuyến đầu, nghe Hoà ng!
04/2014
Viết thêm:
Tuyến đầu đã vỡ. Hoà ng đã vĩnh viễn ra đi và o lúc 10 giỠ30 (giỠSan Jose) ngà y 13 tháng 9 năm 2014.
13/09/2014
- Lan Man Vá» "Tình Khúc Từ Công Phụng" Song Thao Phiếm luáºn
- Nhạc Nhái và Nhạc Chế Song Thao Phiếm
- Phan Nguyên - Mượn Dấu Thá»i Gian Song Thao Tùy bút
- Äá»c “Cùng nhau đất trá»i†cá»§a Khánh Trưá»ng Song Thao Äiểm sách
- Huỳnh Công Ãnh, ngưá»i vượt thoát Song Thao Nháºn định
- Phan Xuân Sinh, ngưá»i cá»§a má»i ngưá»i Song Thao Nháºn định
- Ly Rượu Mừng Song Thao Phiếm
- Hát Cô Äầu Song Thao Phiếm luáºn
- "Ông Văn Nghệ" Võ Thắng Tiết Song Thao Nháºn định
- "Trăm Cây Nghìn Cà nh" Cá»§a Nhà ThÆ¡ Triá»u Hoa Äại Song Thao Nháºn định
• Nguyá»…n Xuân Hoà ng (Há»c Xá)
• Một cái gì rất Nguyễn Xuân Hoà ng: Sổ tay (Trần Doãn Nho)
• Bụi và Rác của Nguyễn Xuân Hoà ng (Trần Hồng Châu)
• Những con chà mén, và i nhân váºt nữ và Sisyphe cá»§a Nguyá»…n Xuân Hoà ng (Nguyá»…n Tà Cúc)
• Nguyễn Xuân Hoà ng Cho Tôi... (Xuân Vũ)
• Hoà ng (Song Thao)
• Nguyễn Xuân Hoà ng Trên Con Dốc TỠSinh (Ngô Thế Vinh)
• Nguyễn Xuân Hoà ng (Vĩnh Phúc)
- Trang Tưởng Niệm Cựu Giáo Sư, Nhà Văn, Nhà Báo Nguyễn Xuân Hoà ng (cothommagazine.com)
- Äôi dòng vá» Nguyá»…n Xuân Hoà ng (damau.org)
- Nguyễn Xuân Hoà ng, Trong và Ngoà i Văn Chương (kesach.org)
- Nguyá»…n Xuân Hoà ng, Từ ThÆ¡ Äến Văn (Viên Linh, damau.org)
- Bụi Và Rác Của Nguyễn Xuân Hoà ng (Nguyên Sa)
- Nguyễn-Xuân Hoà ng: Tình yêu chữ nghĩa hấp dẫn và bất trị (Huỳnh Phan Anh)
- Bạn Và Rác (Äặng Phùng Quân, damau)
- Chung quanh... Bụi, Rác, Và Ná»—i Äau! (Phan Nháºt Nam, diendantheky)
- Nguyễn Xuân Hoà ng (tranthinguyetmai.wp)
- Văn Chương và Quê Hương (Việt Hải)
• Tôi muốn nắm bắt nét đẹp cá»§a ná»n văn hoá quê hương tôi (Nguyá»…n Xuân Hoà ng)
• Mưa ở Berkeley (Nguyễn Xuân Hoà ng)
• Nhà văn Cung GiÅ© Nguyên và những ngưá»i há»c sinh cÅ© (Nguyá»…n Xuân Hoà ng)
• Tủ Sách Của Trần Phong Giao (Nguyễn Xuân Hoà ng)
• Äi tìm nguồn cá»™i (Nguyá»…n Xuân Hoà ng)
- Nguyễn Xuân Hoà ng blog (VOA)
- Nguyễn Xuân Hoà ng (sites.google)
- Bất cứ lúc nà o, bất cứ ở đâu (sangtao.org)
- Bụi và Rác (t-van.net)
Bà i viết trên mạng:
- ngo-quyen.org - tuongtri.com
• VỠvấn đỠngôn ngữ và sự sáng tạo của nhà văn, nhà thơ II (Bùi Vĩnh Phúc)
• VỠvấn đỠngôn ngữ và sự sáng tạo của nhà văn, nhà thơ I (Bùi Vĩnh Phúc)
• Äá»i Thá»§y Thá»§ 2: Chương 1: Vịnh Quy NhÆ¡n (VÅ© Thất)
• Äá»i Thá»§y Thá»§ 2: Mở (VÅ© Thất)
• Trang Thơ (Nguyễn Thu Hằng)
Văn Thi SÄ© Tiá»n Chiến (Nguyá»…n Vỹ)
Bảng Lược Äồ Văn Há»c Việt Nam (Thanh Lãng): Quyển Thượng, Quyển Hạ
Phê Bình Văn Há»c Thế Hệ 1932 (Thanh Lãng)
Văn Chương Chữ Nôm (Thanh Lãng)
Việt Nam Văn Há»c Nghị Luáºn (Nguyá»…n Sỹ Tế)
Mưá»i Khuôn Mặt Văn Nghệ (Tạ Tỵ)
Mưá»i Khuôn Mặt Văn Nghệ Hôm Nay (Tạ Tỵ)
Văn Há»c Miá»n Nam: Tổng Quan (Võ Phiến)
Văn Há»c Miá»n Nam 1954-1975 (Huỳnh Ãi Tông):
Phê bình văn há»c thế ká»· XX (Thuỵ Khuê)
Sách Xưa (Quán Ven ÄÆ°á»ng)
Những báºc Thầy Cá»§a Tôi (Xuân VÅ©)
Thơ Từ Cõi Nhiễu Nhương
(Táºp I, nhiá»u tác giả, Thư Ấn Quán)
Hướng vá» miá»n Nam Việt Nam (Nguyá»…n Văn Trung)
Văn Há»c Miá»n Nam (Thụy Khuê)
Câu chuyện Văn há»c miá»n Nam: Tìm ở đâu?
(Trùng Dương)
Văn-Há»c Miá»n Nam qua má»™t bá»™ “văn há»c sá»â€ cá»§a Nguyá»…n Q. Thắng, trong nước (Nguyá»…n Vy Khanh)
Hai mươi năm văn há»c dịch thuáºt miá»n Nam 1955-1975 Nguyá»…n văn Lục
Äá»c lại Tổng Quan Văn Há»c Miá»n Nam cá»§a Võ Phiến
Äặng Tiến
20 năm văn há»c dịch thuáºt miá»n Nam 1955-1975
Nguyễn Văn Lục
Văn há»c Sà i Gòn đã đến vá»›i Hà Ná»™i từ trước 1975 (Vương Trà Nhà n)
Trong dòng cảm thức Văn Há»c Miá»n Nam phân định thi ca hải ngoại (Trần Văn Nam)
Nguyễn Du (Dương Quảng Hà m)
Từ Hải Äón Kiá»u (Lệ Ba ngâm)
Tình Trong Như Äã Mặt Ngoà i Còn E (Ãi Vân ngâm)
Thanh Minh Trong Tiết Tháng Ba (Thanh Ngoan, A. Vân ngâm)
Nguyễn Bá Trác (Phạm Thế Ngũ)
Hồ Trưá»ng (Trần Lãng Minh ngâm)
Phạm Thái và Trương Quỳnh Như (Phạm Thế Ngũ)
Dương Quảng Hà m (Viên Linh)
Hồ Hữu Tưá»ng (Thụy Khuê, Thiện Há»·, Nguyá»…n Ngu Ã, ...)
VÅ© Hoà ng Chương (Äặng Tiến, Võ Phiến, Tạ Tỵ, Viên Linh)
Bà i Ca Bình Bắc (Trần Lãng Minh ngâm)
Äông Hồ (Hoà i Thanh & Hoà i Chân, Võ Phiến, Từ Mai)
Nguyễn Hiến Lê (Võ Phiến, Bách Khoa)
Tôi tiÌ€m laÌ£i Tá»± Lá»±c Văn Äoà n (Martina Thucnhi Nguyá»…n)
Triển lãm và Há»™i thảo vá» Tá»± Lá»±c Văn Äoà n
Nhất Linh (Thụy Khuê, Lưu Văn Vịnh, T.V.Phê)
Khái Hưng (Nguyễn T. Bách, Hoà ng Trúc, Võ Doãn Nhẫn)
Nhóm Sáng Tạo (Võ Phiến)
Bốn cuá»™c thảo luáºn cá»§a nhóm Sáng Tạo (Talawas)
Ấn phẩm xám và những ngưá»i viết trẻ (Nguyá»…n Vy Khanh)
Khai Phá và các tạp chà khác thá»i chiến tranh ở miá»n Nam (Ngô Nguyên Nghiá»…m)
Nháºn định Văn há»c miá»n Nam thá»i chiến tranh
(Viết vá» nhiá»u tác giả, Blog Trần Hoà i Thư)
Nhóm à Thức (Nguyên Minh, Trần Hoà i Thư, ...)
Những nhà thÆ¡ chết trẻ: Quách Thoại, Nguyá»…n Nho Sa Mạc, Tô Äình Sá»±, Nguyá»…n Nho Nhượn
Tạp chà Bách Khoa (Nguyễn Hiến Lê, Võ Phiến, ...)
Nhân Văn Giai Phẩm: Thụy An
Nguyá»…n Chà Thiện (Nguyá»…n Ngá»c BÃch, Nguyá»…n Xuân Vinh)
© Hoc Xá 2002 (T.V. Phê - phevtran@gmail.com) |