22-12-2013 | TRUYỆN

Giáng Sinh Năm Ấy

  HỒ MINH DŨNG

(Nguồn sưu tầm: Tạp chí Văn số Giáng Sinh 1974)

1.

Giáo xứ của ngài rộng và hoang vu nhất trong giáo phận, điều đó chẳng những không làm cho ngài lo ngại mà ngài còn sung sướng và hãnh diện.

Không ai biết tên thật của ngài, ở đâu người ta cũng gọi ngài bằng cái tên thánh giản dị: cha Gioan.

Trước khi đến nhận giáo xứ nầy, ngài làm linh mục tuyên úy cho một bệnh viện. Trong bệnh viện ấy có một căn phòng dành riêng cho những người điên, nơi ngài chú ý hơn cả và cũng là nơi mà khi xa nó, ngài thấy có nhiều vấn đề cần phải nghĩ tới, dĩ nhiên có một vài kỷ niệm khô khan nào đó thấp thoáng trong cõi lòng mà có người ví như bãi sa mạc về chiều.

Ngày tôi mới đến, ngài đã tâm sự, cách đây không đầy một tháng cha đã ở với những người mắc bệnh điên, có một điều cha không thấy họ mắc bệnh gì cả. Tại sao gọi điên là một cơn bệnh, một cơn bệnh tại sao không có bệnh trạng, không có thuốc chữa. Cha coi họ như những con chiên... Tôi cũng góp ý kiến, con cũng đồng ý với cha, nên coi họ như những con chiên, dù là chiên ghẻ, chiên lạc đàn. Ngài điềm tĩnh, tiếng nói nghe xa vời, đã là chiên thì dù hoàn cảnh nào cũng mang linh hồn một con chiên, con chiên có nhiều ghẻ cũng không phải con chồn, con cáo được... Nói xong, ngài gọi chú giúp việc pha hai ly cà phê và trải ra trước mắt tôi một tấm bản đồ, ngài nói:

- Con thấy đây, những vòng chì đỏ là thuộc về giáo xứ của cha, đây là đầm, đây là cồn cát, đây là đồng ruộng hy vọng cha về là không để cho lau lách mọc, đây là những hố bom, đây là nghĩa địa, đây là làng mạc, người ta không đánh dấu số lượng của các ngôi mộ trong nghĩa địa nầy nhưng cha đoán là nhiều lắm, con hiểu chứ?

Tôi gật đầu vui vẻ tiếp nhận, cám ơn cha, con hiểu.

Đặt ly cà phê lên môi, uống từng ngụm nhỏ, mắt cha không rời vạt nắng đan chiếc lưới vụng về trên bãi cỏ non, hẳn trí cha lúc đó còn nghĩ tới những đám mây bay trên trời, những con chim sâu chuyền từ cành hoa giấy nầy đến cành hoa giấy khác. Tôi cũng đặt ly cà phê lên môi. Chiều xuống, ngày thoi thóp thở.

Nhìn tôi uống một cách ngon lành, ngài hỏi:

- Con hút thuốc không, cho cha một điếu.

Tôi mời ngài và bật hộp quẹt. Ánh lửa soi sáng một phần căn nhà vừa mới quét vôi và làm rạng rỡ thêm vầng trán cao rộng của ngài. Nhả khói lên trần nhà, ngài nở một nụ cười:

- Lúc nào cha cũng yêu tuổi trẻ, thích chan hòa với nó. Con đừng có ý nghĩ là tâm hồn cha đã già cỗi nhé. Hồi còn ở đại chủng viện, thỉnh thoảng cha về phố, thế nào cũng tìm cách vào tiệm uống một tách cà phê, ngồi ngắm cảnh phố phường, tiệm nào ở bên bờ sông cũng tốt, cha thấy Chúa ở trên sông, trên lá cây. Chúa ở khắp mọi nơi mà. Ngày lên thầy sáu, khi nhận thấy mình khó lòng mà về đời được, cha bắt đầu làm thơ, dĩ nhiên là trước đó cha thuộc lòng hầu hết những bài thơ tiền chiến. Thơ cha làm chỉ để ca ngợi mấy con đường trong nghĩa địa nhà dòng, tặng cho các cha chết già những bài kinh mà hội thánh chưa làm để đọc. Tóm lại, cha là một người nghệ sĩ, chính vì thế mà cha viết thư yêu cầu con về đây ở với cha, trước phụ giúp cha trên đường truyền giáo, sau...

2.

Ngài ngừng lại đột ngột và tôi cũng không muốn ngài nói hết câu. Tôi cắt ngang:

- Thưa cha, con là một người ngoại, làm sao con giúp cha truyền giáo được?

Ngài cười nhẹ nhàng:

- Điều đó, cha sắp sửa nói với con. Chính những lúc con ở bên cạnh cha, ăn cơm với cha, đi với cha, bàn bạc việc đời với cha, đó là những lúc con đại diện cho cha, nói lên tiếng nói của cha, chắc con cũng đồng ý với cha rằng, cái thế gian tuy rộng lớn này nhưng chỉ có một bầu trời, tất cả đều ở dưới mái nhà khổng lồ ấy, tất cả là anh em. Có ai trong loài người dám nói mình không phải là con của Adam đâu.

Tôi trình bày tiếp:

- Và thơ con, chỉ để ca ngợi những cuộc tình.

Ngài thoáng một chút ngạc nhiên:

- Tình đẹp đẽ hay tình dở dang?

- Thưa cha, loại nào cũng có. Thơ con diễn biến tính chất những cuộc tình đến rồi đi trong đời con.

Suy nghĩ một lát, ngài gật gù:

- Cũng tốt. Tình yêu vun xới cho mặt đất tốt tươi thêm. Rất tiếc, trong kinh thánh không nhắc đến những mối tình của Chúa Giê-Su nhưng cha tin chắc chắn ngài là một người giàu tình cảm.

Nhìn những cụm núi đứng xa mờ, sương chiều cắt ra từng mảnh, ngày như còn trình diễn một bản nhạc cuối cùng ở đâu đó. Nét mặt người linh mục bỗng trở nên cằn cỗi:

- Mấy mươi năm về trước, khi chưa thọ phong chức cha, một mối tình chợt đến với cha, nhưng con biết những gì xảy ra sau đó không... cha phải tự đào một cái huyệt để chôn nó...

Ngài cũng nhìn ra ngoài hàng hiên như tìm kiếm lại những cảnh vật ban chiều. Bóng tối thì thầm bắt đầu nỗi hân hoan của đêm. Một hồi chuông khởi đầu bằng mấy tiếng rời rạc. Nền trời thấp thoáng sao. Đôi mắt ngài đốt cháy sâu thẳm, con còn thuốc không, mồi cho cha một điếu nữa, trời đã bắt đầu có gió mùa thu sao, suốt cả tuần nay cha không nghe một tiếng chim hót, con đợi cha một chút, cha đọc vài lời kinh cảm tạ rồi ăn cơm.

Ngài bước vội ra hành lang. Chút ánh sáng đầu điếu thuốc không đủ sức cản nổi đám bóng tối quái đản chạy đuổi theo ngài. Gió thổi mạnh lay động hầu hết những thân cây bên ngoài. Một cơn mưa lại đến, cũng như hồi chuông mai táng một ngày, khởi đầu bằng những giọt lơ đãng. Tôi lắng tai nghe, tiếng gì nức lên trong gió, vĩnh biệt em... vĩnh biệt cõi đời này... kiếp sau xin em nhìn ra tôi... Rồi những tiếng sau đó mất hút đi, vời vợi. Và, ngài trở vào, dưới ánh nến mới đốt lên, đôi mắt ngài như có những hạt mưa tinh khiết vừa đậu xuống.

Ở với ngài, ngoài việc dạy dỗ đám học trò quê mùa, thơ ngây, tôi còn đi theo ngài về những vùng thôn quê hẻo lánh. Những chuyến đi mà ngài thường ví, đem hạt giống tới cho cánh đồng đang bỏ hoang. Một học sinh vừa rời ghế nhà trường, sinh trưởng nơi thành thị, hẳn tôi chọn lựa và mến yêu cuộc sống của dân lành, hay ít ra cũng gần gũi được họ. Và cũng từ giai đoạn đó, tôi chẳng bao giờ nghĩ tới chuyện làm thơ nữa. Cha Gioan đã nhiều lần thôi thúc tôi nên làm thơ, ngài nói, giục giã lên kẻo ngày tháng sẽ hết. Tôi hiểu ý ngài muốn nói đến tuổi trẻ, sợ tuổi trẻ sẽ qua đi. Để cám ơn cha, tôi cố làm sống lại cảm xúc của mình giữa thiên nhiên, nhưng nỗi cảm xúc đó không bao giờ thành những vần thơ được. Rồi chiến sự xẩy đến. Khởi đầu bằng một câu chuyện vào đêm Giáng Sinh năm ấy...

3.

Cũng như hàng năm, bầu trời đen đặc mây mù. Có những đám mây về lợp mái trắng cho tháp chuông từ buổi chiều. Khí trời lành lạnh vừa đủ để cho cây cối cảm thông với người. Thời tiết như chỉ có một bổn phận duy nhất để nhắc nhở cho đời người vạch những đường ranh giới quá rõ rệt cho từng giai đoạn cuộc sống. Chúng con có nhìn thấy không, bóng hoàng hôn đang chạy đuổi theo sau lưng ta. Có một bàn tay nào đó đang cầm cái cọ với lon sơn trắng chờ quét lên mái tóc ta... Trong thánh đường cũ kỹ này có ai nghe những lời tha thiết của ngài thì bây giờ chắc chắn phải dừng lại một giây phút nào đó trước thánh đường để nhìn lớp sương mù đậu phủ trên máng cỏ lộ thiên, ở đó người họa sĩ có ẩn ý cho mọi người thấy rằng, ngay trên cánh đồng Bê-lem lịch sử, thời tiết vẫn là yếu tố quan trọng để nhắc nhở đến đoạn chót của cuộc sống nhân loại.

Bên trong căn nhà của cha bổn sở nhờ những ngọn đèn nến tỏa chiếu êm dịu, chúng tôi tìm lại không khí hân hoan xa cách với màu trời bên ngoài.

Sau lễ nửa đêm, chúng tôi đang quây quần ăn réveillon thì đột ngột ngay giữa cửa chính hiện ra một người.

Tất cả chúng tôi đều đứng phắt dậy ngạc nhiên, chờ đợi.

Dường như tôi là người đầu tiên có cảm giác mình đang đối diện với một địch thủ, hay ít ra là đang nhìn thấy một kẻ thù.

Không hiểu cha Gioan nghĩ thế nào trong một thái độ vô cùng điềm tĩnh khi ngài nở một nụ cười hướng về người lạ, mà người ấy đang mang trên mình một khẩu súng AK và nhiều đạn dược trang bị.

Mấy phút nặng nề trôi qua, người lạ cất tiếng:

- Thưa cha tôi muốn gặp cha.

Không do dự, ngài vui vẻ:

- Mời anh cứ vào.

Người lạ vừa bước chân lên bậc tam cấp thứ nhất bỗng trụt xuống ngay:

- Thưa cha, tôi muốn gặp cha ở ngoài.

- Vâng.

Trước khi đi theo người lạ mặt, ngài ân cần dặn chúng tôi:

- Các con cứ tiếp tục nhé. Trong phòng ngủ cha còn nhiều đèn cầy, lấy đốt lên chờ cha.

Khi hai người tan vào đêm, chúng tôi mới kết luận đại khái rằng, đó là một người cán binh cộng sản, tuổi quá trẻ, nói giọng Bắc, v.v... Và, mỗi người đưa ra một lập luận, có người lo sợ cho số phận của cha Gioan, hoặc bị thủ tiêu, hoặc bị bắt đi, hoặc bị đấu tố, cảnh cáo, có người kinh nghiệm thời cuộc hơn cho rằng đã đến lúc phía bên kia bày tỏ thái độ, ít ra cũng buộc ngài rời khỏi giáo xứ này, trả lại ngôi thánh đường cho hoang vu, cỏ lác. Nhưng tất cả chúng tôi đều tin tưởng ngài trở về trong đêm. Những ngọn nến hồng tiếp tục đốt lên để chờ ngài. Con chim sáo trong chiếc lồng treo ở hàng hiên cất tiếng, đây là lần đầu tiên tôi nghe nó hót trong đêm. Mưa rơi xuống và ở xa tiếng súng vọng về.

4.

Ðúng như lòng mong ước của chúng tôi, gần một giờ sau, cha Gioan trở về bình an vô sự. Áo quần và tóc cha ướt đẫm mồ hôi và nước mưa. Bước vào nhà với nụ cười bình thường, ngài kêu chúng tôi đốt thêm vài ngọn nến nữa. Chúng tôi xúm lại bên ngài hỏi han tin tức. Ngài nói, hãy thong thả, không có gì quan trọng, các con hãy tiếp tục bữa tiệc, đêm nay phải là đêm cứu rỗi.

Gần mãn tiệc, ngài mới bắt đầu:

- Anh ta đúng là một cán binh cộng sản xâm nhập, năm nay 17 tuổi, còn một mẹ già ở ngoài Bắc, anh gặp cha để xin xưng một vài tội mà suốt thời gian ở giữa rừng sâu không biết xưng với ai. Cha dĩ nhiên không thể tiết lộ cho ai biết những tội của anh. Cha cũng đã nhân danh Chúa để giải tội cho anh và cha chúc anh may mắn. Dù sao cha vẫn lấy thiên chức của một linh mục để cư xử.

Tôi hỏi chen vào:

- Thưa cha, rồi người cán binh ấy đã đi đâu?

- Cha không biết được nhưng anh ta có hẹn sẽ ghé thăm cha trong tòa giải tội.

Một lúc sau, ngài hỏi:

- Chúng con có nghe con sáo hót không?

- Chúng con đâu có nghe.

- Lúc ở trong tòa cha cũng có nghe nó hót. Lạ quá nó cất tiếng hót cùng một lúc người cán binh khóc. Anh ta có hỏi cha một câu: “Trong Cựu Ước có nhiều đoạn cổ võ chiến tranh phải không cha?” Cha chưa kịp trả lời thì anh đã từ giã ra đi. Như vậy, cha phải mang một món nợ.

Nhìn lại một lượt mấy ngọn nến, ngài tiếp:

- Trời chắc cũng đã gần sáng, đêm nay dài thật. Rồi ngài đứng dậy bước vội ra ngoài khi trở vào ngài xách theo chiếc lồng chim trong ấy có xác con chim sáo đã chết. Mấy giọt máu còn nguyên màu, chưa khô đọng trên nền lồng sắt.

Trước những đôi mắt ngạc nhiên của chúng tôi, cha Gioan vẫn bình tĩnh như không xẩy ra chuyện gì.

- Thưa cha, tại sao cha giết nó? - Tôi hỏi.

- Không, cha không giết nó.

- Hay là người cán binh trở lại giết nó? - Bạn tôi đặt nghi vấn.

Cuối cùng ngài mỉm cười:

- Trời lạnh quá nó phải chết. Chúng ta cứ tin như vậy.

Ánh nến tàn cuối soi vào những giọt máu long lanh như đổ thêm vào đó một màu đỏ thật tươi.

Hồ Minh Dũng

Nguồn: Thư Quán Bản Thảo số 49 tháng 12-2011

Cùng Tác Giả:

- Trang Thơ Hồ Minh Dũng Hồ Minh Dũng Thơ

- Giáng Sinh Năm Ấy Hồ Minh Dũng Truyện ngắn