29-1-2018 | THỜI LUẬN

Tem Tết Việt Nam Cộng Hòa

  TRẦN NGUYÊN NHUNG

Trong suốt dòng lịch sử bưu hoa thời quốc gia Việt Nam (1951-1954) và Việt Nam Cộng Hoà (1954-1975), cơ quan Bưu Điện chỉ phát hành một bộ tem Tết. Đó là bộ "Thú Vui Ngày Tết" với ba đề tài: múa lân, đốt pháo, và mừng tuổi.

Bộ "Thú Vui Ngày Tết" của VNCH phát hành ngày 26/1/1975.

Mẫu Múa Lân 20đ và Mừng Tuổi 100đ do họa sĩ Võ Hùng Kiệt thiết kế.

Mẫu Đốt Pháo 30đ do họa sĩ Nguyễn Uyên vẽ.

(Mẫu Đốt Pháo tem thật là tặng phẩm của Dòng Sử Việt

gửi quí vị độc giả nhân dịp Xuân Đinh Hợi 2007).

Múa lân là đề tài trên tem đầu tiên trong bộ. Giá mặt là 20đ, trình bày hình ảnh đoàn lân do trẻ em múa. Mẫu tem do họa sĩ Võ Hùng Kiệt thực hiện.

Mẫu đốt pháo là đề tài thứ nhì trên bộ tem. Giá mặt là 30đ, trình bày hình ảnh hai trẻ em nam nữ trong quốc phục. Bé trai đang sửa soạn đốt pháo, bé gái đang bịt tai. Đây là những hình ảnh quen thuộc mỗi độ Xuân về Tết đến trước năm 1975 mà không người Việt nào không có kinh nghiệm cá nhân. Mẫu vẽ do họa sĩ Nguyễn Uyên thực hiện.

Mẫu mừng tuổi là đề tài cuối cùng của bộ tem. Giá mặt là 100đ, trình bày hình ảnh gia đình người Việt trong những bộ quốc phục tươi sáng, có người ông đang mừng tuổi cho hai cháu trai và gái. Mẫu tem này chính là một bức tranh Tết tuyệt đẹp, màu sắc tươi vui, và nét vẽ điêu luyện với đầy đủ những vật phẩm trong dịp Tết nguyên đán cổ truyền: đầu lân, hình chữ "Phúc," bánh pháo, phong bao lì xì, quốc phục áo dài khăn đóng...

Bộ Thú Vui Ngày Tết được phát hành ngày 26 tháng Giêng năm 1975. Đó là một trong ba bộ tem phát hành trong năm 1975 trước khi Việt Nam Cộng Hoà bị xoá tên trên bản đồ thế giới. Hai bộ kia là Hát Bộ phát hành ngày 23 tháng Hai, và bộ Nông Dân phát hành ngày 26 tháng Ba, 1975.

Về hình thức phát hành, bộ Thú Vui Ngày Tết được in bốn kiểu khác nhau như sau, tại nhà in Thomas de la Rue (London, Anh quốc):

1) Tem có răng cưa để công chúng sử dụng làm cước phí bưu chính. Về số lượng mẫu 20đ phát hành 4 triệu tem, mẫu 30đ phát hành 2 triệu tem, và mẫu 100đ phát hành 1 triệu tem. Xin xem hình số 1.

2) Tem không có răng cưa với số phát hành giới hạn.

3) Ấn bản hảo hạng, mỗi mẫu tem được in riêng trên một tấm thiệp dày.

4) Tem thử màu, là những mẫu tem chưa hoàn chỉnh. Nhà in in nhiều màu khác nhau để cấp hữu trách Bưu Điện chọn lựa mẫu chung quyết và cho lệnh sản xuất. Thỉnh thoảng những tem thử màu này lọt được ra ngoài, và vào tay năm bẩy người chơi tem có số may.

Để giúp các nhà sưu tầm có những vật phẩm bưu chính đặc biệt, Tổng Cục Bưu Chính VNCH phát hành hai mẫu phong bì kỷ niệm ngày phát hành đầu tiên in offset bốn màu rất đẹp, rất tiện dụng cho công chúng. Hơn nữa, sáu Bưu Điện chính thời VNCH là Huế, Đà Nẵng, Nha Trang, Đà Lạt, Sài Gòn Chánh, và Cần Thơ đều có dấu tròn "Thú Vui Ngày Tết. 26-1-75. Ngày Đầu Tiên. (và tên Bưu Cục)."

Phong bì kỷ niệm Ngày Phát Hành Đầu Tiên với dấu của Bưu Điện Trung Ương Sài Gòn.

Đây là phong bì chính thức do Tổng Cục Bưu Chính VNCH phát hành

Dấu ngày phát hành đầu tiên được đóng ở nhiều địa phương khác nhau này chính là một đáp ứng của Tổng Cục Bưu Điện VNCH lúc bấy giờ sau nhiều ta thán và khiếu nại của các nhà sưu tập bưu hoa ở xa Sài Gòn.

Trước kia, dấu ngày phát hành đầu tiên chỉ có ở một bưu cục duy nhất trên toàn cõi. Đó là bưu cục "Sài Gòn Chánh," tọa lạc tại Công Trường Lam Sơn, ngang Nhà Thờ Đức Bà, hay Vương Cung Thánh Đường. "Sài Gòn Chánh" tức là Bưu Điện Trung Ương. Xin xem hình số 2. Một mặt khác, sáu dấu Bưu Điện ở sáu bưu cục khác nhau cũng tạo ra một tình trạng thử thách cho giới sưu tầm. Để có đầy đủ bộ dấu ngày phát hành đầu tiên, họ phải sưu tầm cả 6 phong bì với dấu của sáu bưu cục địa phương!

Trần Nguyên Nhung

Dòng Sử Việt

Mừng Xuân Đinh Hợi, Tháng 1-3, Năm 2007

Cùng Tác Giả:

- Tem Tết Việt Nam Cộng Hòa Trần Nguyên Nhung Tạp luận