9-9-2014 | THỜI LUẬN

Đọc “Đèn Cù”

  LÊ QUỐC TUẤN

Mùa trung thu năm nay đọc Đèn Cù xong, xem đèn cù con trẻ rước thấy thật khác.

Cùng với các tác phẩm nghiên cứu của những học giả nước ngoài. lâu nay, không it các tác phẩm hồi ký, tự sự, tiểu luận, văn học được viết nên từ những nhà văn, nhà báo, nhân chứng cho dòng lịch sử bị chính quyền Việt Nam bưng bít. Gần đây có Bên Thắng Cuộc, giờ lại đến Đèn Cù, một “lời kêu đau” (như tác giả tự nhận), soi sáng những góc tăm tối nhất trong lịch sử hình thành ĐCSVN qua những con người cụ thể, vốn luôn được xem là bất khả xâm phạm trong hàng lãnh đạo tiền phong của ĐCSVN và tiếp tục góp tiếng bi ai vào bản trường ca uất nghẹn, nhẫn nhục của biết bao người Việt dưới ách thống trị bạo lực, góp phần khai mở cho công chúng hiểu ra được bản chất phản động, phi nhân, phản dân tộc của tập đoàn lãnh đạo ĐCSVN.

Khác với Bên Thắng Cuộc, vốn nói nhiều đến số phận của miền Nam, Đèn Cù là câu chuyện của miền Bắc, được kể lại từ dòng ký ức của tác giả, người đã làm việc bên cạnh những nhân vật hàng đầu như Hồ Chí Minh, Đồng, Duẩn, Chinh, Giáp cùng thành phần ưu tú, lâu la các đảng, đệ tử của các nhân vật này ngay từ những ngày đầu tiên.

Từ chương 3, chỉ qua một bức ảnh tư liệu, tác giả đã tài tình giới thiệu “hiện thực ủ ê” của những người khai sáng ĐCSVN cùng linh tính về cái ngõ cụt phải bám víu vào TQ như sau:

“Đạt trẻ nhất lại là người mở đầu bức ảnh ở bên trái. Và ngay cạnh anh là cụ Hồ, hai thầy trò duy nhất ngồi xổm bên nhau, bên cạnh là năm sáu thư ký của Trường Chinh đứng sau Tổng bí thư tư lự. Bức ảnh đập ngay vào mắt người xem bởi cảnh hoang vu tiều tuỵ: một lán nứa nhỏ ba vách nức tuềnh toàng không nội thất, sau đó một vạt cây cối bị đốn trơ gốc và miếng đất mới khai phá chưa kịp xây cất nhà lán. Nhưng nổi hơn cả là hình ảnh Cụ Hồ và Lê Đạt. Ai xui mà chỉ có hai người ngồi xổm? Cụ Hồ-chắc đến chỗ Trường Chinh có việc– hốc hác đăm chiêu, Lê Đạt mặt còn hôi sữa nhưng nom thẫn thờ. Tôi không thể không nghĩ đến hai cha con một nông dân bán gà ế chợ chiều ủ ê bên nhau mà đường về thì xa và nhà thì nhẵn gạo. Đặc biệt không một chút ranh giới phân chia đẳng cấp giữa người và người. Không một bóng dáng quyền lực. Tất cả là một hình ảnh buồn, suy tàn, hiu hắt. Mấy thành viên cuối cùng của một bộ tộc sống trên một dẻo rừng biệt lập được Geography chụp được. Bức ảnh với hết không khí hiện thực ủ ê của nó cho thấy cụ Hồ không thể không băng qua vùng biên giới bị Pháp chiếm đóng để tìm Mao Trạch Đông.”

Quả như tác giả đã thấy, vì hoàn cảnh “chợ chiều”, “bán gà ế” mà những “nông dân” cùng đường này đã dẫn đưa VN vào một định mệnh lệ thuộc TQ cho đến mãi tận ngày nay.

Và ngòi bút tài hoa của Trần Đĩnh đã ghi lại những câu chuyện bi thương của biết bao thế hệ, oằn oại dưới những thủ đoạn ghê sợ của các nông dân bán gà ế, từ cải cách ruộng đất, chỉnh đảng,trăm hoa đua nở, Nhân văn giai phẩm, nghị quyết 9 chống xét lại… đến những đòn thao túng của Trung Quốc, thủ đoạn gạt Hồ Chí Minh ra khỏi cuộc chơi của Lê Duẩn, âm mưu “đày toàn gia Giáp già trẻ lớn bé ra đảo tuần Châu”… tất cả là “một canh bạc bịp quy mô quốc gia. Cú lừa lịch sử”, những ”cú lừa đập vào mặt” khiếnTrần Đĩnh “dần tỉnh lại”.

Đây đó trong Đèn Cù không thiếu những số phận khốn khổ của thân phận người dân bị xử dụng tàn nhẫn bởi những kẻ cúc cung làm tôi cho ngoại bang nước lớn để thoả mãn giấc mộng công hầu khanh tướng của mình:

“Nhưng đến nay, bây giờ khi viết những dòng này, tôi lại hình dung thấy tất cả phe cộng sản lúc ấy là một chậu nước lớn nhưng đã ngầu đục bị Mao lắc cho nổi sóng cuộn gió và bên trong chậu đó các anh hùng hảo hán, các kẻ vệ đạo nghiêng ngửa hò hét huỷ diệt nhau. Trong sóng gió tăm tối ấy của cộng sản (thiên hạ đại loạn Trung quốc được nhờ) lập loè một tín hiệu Mao gửi Mỹ: mi không thấy là ta đánh kẻ thù số một của mi đấy ư? Có chìa tay ra với ta không?

Tôi đầu bạc, cái râu bạc và đảng dột tứ bề rồi tôi mới thấy Bắc Kinh đã góp phần chính làm tan phe cộng sản và chấm dứt chiến tranh lạnh. Nhưng mà tốn máu Việt Nam quá.”

Và đây đó trong Đèn Cù là những ray rứt, tự vấn chân thật của Trần Đĩnh, người luôn phải dấu mình quan sát, đôi khi vẫn “mơ hồ” vì “không hình dung nổi trong đảng lại có đàn áp đảng viên khác quan điểm”, “chưa nhận thấy rõ bắt xét lại là một thế chấp về lòng trung thành nộp Bắc Kinh”, nhưng chính nhờ những khi “bắt đầu lờ mờ nhận thấy ngoài bồi bút, tôi mang hai bộ mặt lệch nhau: om xòm ở tư cách kẻ lên án và câm nín với vai tội phạm bị đàn áp man rợ của chính bản thân” mà Trần Đĩnh đã phôi thai được Đèn Cù cho hậu thế.

Dưới một chế độ xây dựng trên dối trá, sự thật là cái giá vô cùng đắt. Trong suốt những năm dài dưới chế độ này, nhiều người đã thức tỉnh và tất cả đều phải trả giá. Thủ tiêu, đày đọa, thanh trừng … như chính đoạn trường khổ ải mà tác giả Trần Đĩnh đã trải qua. Đó là những người yêu nước nhưng không được “đảng đóng dấu”. Như nguyên văn tác giả đã viết:

“… yêu nước không được đảng đóng dấu xác nhận là công cốc, thậm chí còn là điều nguy hiểm. Bởi theo đảng thì ranh giới giữa yêu nước và phản động vô cùng mong manh.”

Đọc Đèn Cù để không những thấm thía “tiếng kêu đau” của tác giả, mà còn để chia sẻ tiếng kêu đau của cả một dân tộc vẫn mê lạc trong vòng dối trá oan nghiệt nhất mà tộc Việt từng có từ khi dựng nước.

Tết trung thu năm nay trẻ con vẫn rước đèn cù, nhưng khi Đèn Cù của Trần Đĩnh ra đời, ngay trong hoàn cảnh ĐCSVN tiếp tục khấu đầu trước TQ này, chắc mọi người sẽ một lần nghĩ đến ẩn ý của tác giả về số phận quan quân tướng sĩ cùng dân dã Viêt Nam quay quay nhấp nhô không lối thoát trong chiếc lồng đèn Trung Quốc. Đèn Cù quả là lời cảnh báo nữa cho người Việt về một tương lại bi thảm mà dân tộc đang bị hậu duệ của đám ”bán gà ế” năm xưa đã lùa vào.

Đèn Cù xứng đáng đứng ở vị trí trang trọng trong tủ sách của mỗi người VN đang thao thức với vận mệnh dân tộc.

Cảm ơn tác giả Trần Đĩnh.

Lê Quốc Tuấn

(Facebook)

Cùng Tác Giả:

- Đọc “Đèn Cù” Lê Quốc Tuấn Nhận định