27-5-2021 | THỜI LUẬN

Thương Nhớ Lề Đường Sài Gòn

  ĐÀO NHƯ

Về thăm nhà, có người thấy lề đường Sàigòn ngày nay bị kinh tế thị trường tăng tốc xâm lấn quá nhiều, trở nên xô bồ, nên xui lòng nhớ lề đường Saigon xưa...

Lề đường Sàigòn xưa có hàng me, có Sông Sàigòn có bến Bạch Đằng, có những quán kem, quán café, quán ăn vỉa hè, lúc nào cũng bu quanh bởi đám học trò, sinh viên, giới trí thức, các thầy các cô, giới lao động, giới taxi, giới xich lô, ba gác, bang bù và cả lính tráng, sĩ quan nữa. Họ ăn đứng, ăn ngồi, những tô hủ tiếu, tô phở, bún riêu, bún ốc, bún bò, những đĩa ra-gu bánh mì, cà-ri bánh mì, thơm phức... Những chén kem nhiều màu. Những ly café đá. Những ly chè đậu xanh, đậu đỏ, sâm bổ lưỡng... vun đầy đá nhận đá bào. Sàigòn mà không có ba món này, không có mấy hình ảnh này thì không còn là Saigòn nữa.

Những sinh hoạt bình dị này nhiều khi lấn át cả những nhà hàng, những restaurants: Continentals, Caravelle, Pacific, Pagoda, Imperial, Givral... vì những thực khách của quán ăn sang trọng theo kiểu Tây này cũng là giới hâm mộ thường trực các quán cóc trên vĩa hè Saigon. Ngoài giới trí thức nhà giàu người Việt, còn có các ông Tây bà Đầm, những người ngoại quốc, Chà Và, Tàu, Campuchia... họ đến ăn ở đây, không phải chỉ vì nơi này họ mới có thể thưởng thức những món ăn thuần túy Việt Nam, thuần túy Á Đông, mà chính nơi đây họ còn khám phá được nét đặc thù của Saigon, của Người Sàigòn, như một vùng giao lưu văn hóa ẩm thực.

Lề đường Saigon còn có những gánh hàng rong. Thương và nhớ làm sao những tiếng rao hàng lúc nửa đêm bằng tiêng ta, tiếng Tàu trên lề đường của khu Bàn Cờ, Vườn Chuối, Nguyễn Thiện Thuật, Phan đinh Phùng, Chùa Kỳ Viên: "Bánh Ú hột vịt lộn hôn?", "bánh bò, giò cháo quẫy bánh tiêu hề?".... mới nghe thì không hiểu món gì, khi mua rồi ăn, cũng không thấy gì là tuyêt vời lắm, nhưng hương vị nghe thật là gần gũi thân thương. Người ăn và món ăn gặp nhau như một sự kết nghĩa. Có người xa xứ lâu năm, khi trở lai Sàigòn gặp lại những món ăn này mà hồn nhớ về những người bạn cũ của tuổi học trò, ở sau chùa Kỳ Viên, trên đường Nguyễn Thiện Thuật, trong Khu Bàn Cờ, với những Kim Cúc, Bich Hằng, Quỳnh Liên ... những mối tình đầu của quá khứ xa xưa. Thế mới hay, những lề đường Sàigòn không kiêu sa, không hương săc màu mè, nhưng đậm đà tình nghĩa.

Xa Sàigòn, không mấy ai xa được hình ảnh của những Ngã Ba, Ngã Tư, Ngã Năm, Ngã Sáu, Ngã Bảy.... Ai làm sao quên được cái lề đuòng Ngã Tư Quốc Tế, Cái lề đường ấy quốc tế thật. Quốc tế quá cỡ. Cứ vào lúc gần giờ giới nghiêm, các vũ trường Lido, Baccaret, Côte D'Ivoire ... gần đó đóng cửa, các cô cava thoát ra choán gần hết chỗ lề đường Ngã Tư Quốc Tế. Mặt còn bự son phấn, hai tay bưng vội tô cháo lòng, tô bún ốc, nóng, thơm và cay mùi tiêu, húp vội vàng vào lòng để thỏa mãn cơn đói. Thế mới biết với các cô, "nhảy" chỉ là một nghiệp dĩ lao động độ nhật nuôi thân.

Sàigòn có nhiều ngã, Đường Sàigòn có nhiều lề. Người Sàigòn đi trên nhiều lề đường. Sàigòn có nhiều ngả đi cũng như ngả đến. Người Saigon chưa từng bị băt buộc đi trên một lề đường nào nhất định, Người Saigon phóng túng đi trên đường Tự Do, Công Lý, Độc Lập, Thống Nhất... Đường Sàigòn xưa đã từng mang những tên nói lên niềm ước mơ của cả nước trong thời hiện tại...

Lề đường Sàigòn chịu đựng hai mùa mưa nắng, Nắng Sàigòn trong như thủy tinh. Trịnh Công Sơn từng ca ngợi. Nhà thơ Nguyên Sa-Trần Bích Lan-cũng từng đi dưới nắng Sàigòn mà cảm hứng "Nắng Sàigòn anh đi mà chợt mát- Bởi vì em mặc áo lụa Hà Đông". Ô hay! Thế mới biết có sự liên hệ trong tâm tưởng của Nguyên Sa giữa cái nắng Sàigòn và màu áo lụa Hà Đông-một đặc sản của quê hương của nhà thơ. Cả hai để lại trong lòng người xa xứ những hoài niệm. Sàigòn có những cơn mưa rào chợt đến chơt đi. Khi đến thi rạo rực như thác ngàn, như tình yêu của người em gái Sàigòn, khi đi thì lặng lẽ như mơ, để lại lề đường ướt át, một chút ủ dột trong lòng người. Lề đường Sàigòn cũng rất thơ. "Mưa Sàigòn-Mưa Hà Nội" nghe như niềm thổn thức của Phạm Đình Chương, đứng dưới mưa trên lề đường giữa Sàigòn mà hồn nhớ về năm cửa Ô Hà Nội. Thế mới hay các nhà thơ, các văn nghệ sĩ đã nhìn thấy Hà Nội giữa Thủ đô Sàigòn thuở ấy. Nói đến lề đường Sàigòn mà không nói đến các cụ Vương Hồng Sển, Sơn Nam, Nguyễn Hiến Lê, thì coi như trớt quớt. Những ông già này đã hóa ra người thiên cổ. Nhiều người Sàigòn không tin rằng mấy ổng đã chết, các ông còn đâu đó ngày ngày đi lại với họ trên lề đường bán sách sol. Ông Vương Hồng Sển, ông già này mới thật là ngộ. Ăn ở đời với Cô Năm Sa Đéc hơn nửa thế kỷ mà chưa phỉ tình, ông còn bóng gió viết thành truyện ký "Năm mươi Năm Mê Hát". Duyên Anh thấy vậy mới bảo ông này già mà còn ham... Duyên Anh và cụ Sển đều về trời. Không hiểu họ đang ở đâu? Mấy đời hai ông này mà chịu xa Saigon. Biết đâu họ đang ngồi chồm hỗm trên lề đường Sàigòn bàn chuyện thế sự: "Sàigòn Ngày Dài Nhất", "Sàigòn-Tạp Pí Lù", "Sàigòn 31 tháng 4"... Mấy cha ở Hà Nội nghe mấy cái này chắc giận. Họ sẽ la bãi hãi làm gì có "31 tháng 4".  Nói đến lề đường Sàigòn thì phải nói đến cụ Phạm Duy. Mỗi khi nhắc tới Pham Duy thì phải nhắc tới lề đường Sàigòn. Cụ Pham nghe phải, chắc cụ rầy rà: "bỏ đi Tám", "tau" mà thuộc loại lề đường hả? Xin lỗi cụ Phạm, ắt hẳn cụ là người của lề đường Sàigòn rồi!. Mời cụ nghe lại chính cụ: "Nghèo mà mình không ham. Xin cô em đừng nên quá đáng. Nghèo mà minh không ham. Xin anh Hai đùng nên làng chàng..." Sau khi xa xứ hơn bốn mươi năm, có đứa hơn 45 năm, đã hai thứ tóc trên đầu, tụi này thỉnh thoảng vẫn nghêu ngao bài hát này của cụ, thấy mắt mình cay xè, không hiểu tụi này nhớ cụ hay nhớ lề đuòng Sàigòn. Có lẽ là nhớ cả hai...

Lề đường Sàigòn có những hình ảnh đẹp khó quên, Có bác xich lô ngủ trưa ngay trên chiếc xe xich lô của mình, dưới bóng mát cây me trên lề đường Sàigòn, sau khi lai rai uống một chai la de Trái Thơm-La Rue và loang thoáng nghe những bản nhạc tình cảm của nhac sỹ Phạm Duy, "Mùa Thu Chết" hay "Gái Lội Qua Khe"... từ một quán Cóc hay quán Café gần đâu đó. Có người khách nhìn bác xích lô đang ngủ, họ lắc đầu, không dám đánh thức bác xich lô, mặc dầu họ cần bác... Đó là tinh thần của lề đường Sàigòn xưa. Cuộc sống trên lề đường Sàigòn siêu thoát, phàm tục, trắng đen, xanh đỏ, chan hòa màu sắc và cảm xúc tạo thành một bức tranh lề đường Sàigòn ngộ nghĩnh không giống ai hết và cũng không chịu cho ai giống mình.

Sàigòn trước năm 1975, Sàigòn của thời chiến tranh, có biết bao biến động lịch sử xảy ra trên vùng đất quê hương này. Ấy thế mà mỗi khi chúng ta nhớ lại những kỷ niệm ở Sàigòn chúng ta cứ như nhớ những kỷ niệm trên một vùng đất nước thanh bình, thời vàng son của một đời người trong một xã hội ổn định. Bây giờ nhớ về Sàigòn, con Sông Sàigòn hiện về như giãi khăn sô vắt ngang vầng trán, đêm đêm chảy vào lòng người Sàigòn xa xứ../.

Oak park Illinois USA

Đào Như

Tác giả gởi

Cùng Tác Giả:

- Bụi Đời - DustChild của Nguyễn Phan Quế Mai Đào Như Nhận định

- Đỉnh Núi Cao Biết Hát-The Mountains Sing Đào Như Nhận định

- Chân Dung Nhà Văn Duy Nhân Xuyên Qua Tập Truyện "Trọn Đời Yêu Thương" Đào Như Nhận định

- Thử Tìm Hiểu ChatGPT Đào Như Sưu tầm

- Noel - Một Thoáng Bâng Khuâng Đào Như Tùy bút

- Phạm Xuân Tích: Suy Tư Và Ước Mơ Đào Như Nhận định

- Triền Dốc Hoàng Hôn Đào Như Tùy bút

- Mối Tình Đầu Của Doãn Đào Như Tùy bút

- Hình Như Mùa hè Vừa Đi Qua Đào Như Truyện ngắn

- Thương Nhớ Lề Đường Sài Gòn Đào Như Bút ký