2008 | ÂM NHẠC

Trịnh Công Sơn: Người Ca Thơ

  VĂN CAO

     Trịnh Công Sơn và Văn Cao

Tôi gọi Trịnh Công Sơn là người ca thơ (chantre) bởi ở Sơn, nhạc và thơ quyện vào nhau đến độ khó phân định cái nào chính, cái nào là phụ. Và bởi Sơn đã hát về quê hương đất nước bằng cả tấm lòng của một đứa con biết vui tận cùng những niềm vui và đau tận cùng những nỗi đau của Tổ quốc mẹ hiền.

Mãi hơn một năm sau khi 1975, chúng tôi mới thực sự mặt nhìn mặt, tay cầm tay lần đầu, nhưng tôi có cảm giác chúng tôi đã là bạn của nhau tự bao giờ, mặc dù giữa tôi và Sơn còn có cả một thế hệ đệm. Nói cách khác, tôi đã gặp Sơn từ khi đất nước còn chia hai miền và chìm trong khói lửa. Ðó là những ngày cuối chiến tranh, khi một số ca khúc phản chiến của Sơn lọt ra miền Bắc.

Tôi muốn nhắc đến ở đây một kỷ niệm không thể quên ở nhà một người bạn trẻ (mà sau đó ít lâu đã chết, một cái chết bi thảm).

Ðêm ấy lần đầu tiên tôi nghe (cũng có nghĩa là gặp) Trịnh Công Sơn ... Những bạn trẻ hát cho tôi nghe gần suốt đêm hàng loạt ca khúc của Trịnh Công Sơn (không biết họ học được ở đâu?) hát say sưa đến nổi đứt cả dây của cây đàn ghi ta duy nhất có trong nhà. Sau này, Sơn kể cho tôi nghe rằng những bài hát đó, Sơn đã sáng tác trong những ngày sống lê la với bạn giang hồ.

Trong âm nhạc của Sơn, ta không thấy dấu vết của âm nhạc cổ điển theo cấu trúc bác học phương Tây. Sơn viết hồn nhiên như thể cảm xúc nhạc thơ tự nó trào ra. Nói như nhạc sĩ Nguyễn Xuân Khoát, người bạn già của tôi, "Trịnh Công Sơn viết dễ như lấy chữ từ trong túi ra". Cái quyến rũ của nhạc Trịnh Công Sơn có lẽ chính là ở chỗ đó, ở chỗ không định tạo ra một trường phái nào, một triết học nào, mà vẫn thấm vào lòng người như suối tưới.

Với những lời, ý đẹp và độc đáo đến bất ngờ hôn phối cùng một kết cấu đặc biệt như một hình thức của dân ca hầu như không thay đổi, Trịnh Công Sơn đã chinh phục hàng triệu con tim, không chỉ ở trong nước, mà cả bên ngoài biên giới nữa. Và nếu tôi không lầm thì dấu ấn của Sơn đã ít nhiều in trên tác phẩm của một số nhạc sĩ thời kỳ sau 1975.

Có lẽ cũng không cần nghe lại nữa, dù bây giờ và sau này Sơn có in thêm. Một lần là đủ, từ cái đêm chiến tranh ấy, tôi biết mình đã gặp một tâm-hồn-chị-em xẻ chia "một cõi đi về" ^(*). Và tôi viết lời bạt này cho tập nhạc của Sơn như giữ một lời hẹn thầm chưa ngỏ, lời hẹn của một tri âm với một tri âm.

Văn Cao

(*) Ðầu đề một bài hát của Trịnh Công Sơn

Bài trên là lời bạt của Văn Cao viết cho tập nhạc "Em Còn Nhớ Hay Em Ðã Quên", NXB Trẻ, 1991

Cùng Tác Giả:

- Trang Thơ Văn Cao Văn Cao Thơ

- Những ngày báo hiệu mùa Xuân Văn Cao Thơ

- Anh có nghe không Văn Cao Thơ

- Năm buổi sáng không có trong sự thật Văn Cao Thơ

- Ba Biến Khúc Tuổi 65 Văn Cao Thơ

- Người ca thơ Văn Cao Tạp bút