10-03-2012 | ÂM NHẠC

Nhạc sĩ Trần Thiện Thanh

  NGUYỄN ĐÌNH TOÀN

Nhạc sĩ Trần Thiện Thanh

Mấy hôm gần đây, đọc báo và nghe trên các đài phát thanh, người ta được tin nhạc sĩ Trần Thiên Thanh tức ca sĩ Nhật Trường, bị đau khá nặng. Mọi người cầu chúc cho ông mau bình phục. Cùng một lúc nhiều ca khúc của ông, do chính ông và nhiều ca sĩ khác hát, đã được truyền trên các làn sóng điện và trích dẫn nhắc nhở trên báo chí như một cách mọi người bầy tỏ cảm tình đối với ông.

Sự việc có lẽ cũng giải thích vì sao, cách đây không bao lâu, Nhật Trường đã có một buổi trình diễn được ông gọi là để “từ biệt khán giả sau 40 năm ca hát”

Có người thắc mắc hỏi tại sao tự nhiên ông lại muốn ngưng hát? Nhật Trường đã cười cười, bảo rằng, già rồi, không muốn hát nữa. Nhưng người ta cho rằng Nhật Trường không muốn hát nữa là vì không muốn hát nữa chứ không phải vì già. Ngày nay, mới ở tuổi ngoài 60 mươi, chưa thể gọi là già được.

Nhật Trường hẳn có những lý do riêng khi quyết định không hát nữa. Khán giả ái mộ ông, khi ấy, chỉ cảm thấy buồn vì thấy như đang trong một cuộc họp mặt, đã có người đứng lên, bỏ về, đó là dấu hiệu của cuộc vui sắp tàn, hay ít nhất nó cũng không còn đủ vui để giữ chân người nữa.

Như thế, bây giờ dường như mọi sự đã rõ.

Nhớ lại những ngày khi cuộc chiến Việt Nam đang bước dần sang giai đoạn bi thảm nhất, nào “Mùa Hè Đỏ Lửa”, nào “Bình Long Anh Dũng”, nào “Đại Lộ Kinh Hoàng”, từ cuộc hội đàm Paris thu dần về trại David (Tân Sơn Nhất) thành những cuộc cãi vã ba bè, bốn bên... Người ta cảm nhận sự tàn lụi sắp sửa cuộc chiến, cảm nhận cái chết gần kề, cái cảm nhận của những con kiến trưôóc cơn bão lụt.

Anh không chết đâu em

Anh chỉ vừa bỏ cuộc đêm qua

Chính trong những ngày ấy, Nhật Trường đã đóng góp tiếng hát, đóng góp những sáng tác tiếp sức cho những người cầm súng, cho những người phải khóc cho những người cầm súng, cố đứng vững cho đến ngày cuối cùng. Nhạc của chúng ta trong những ngày ấy, nghe lại mà xem, đã báo trước rằng đó là những ngày cuối cùng:

Ngày mai đi nhận xác chồng

(Lê Thị Ý - Phạm Duy)

Chiều lên đồi cao

Hát bên những xác người

(Trịnh Công Sơn)

Hỡi người chiến sĩ

Đã để lại cái mũ sắt bên bờ lau sậy này

(Hoàng Trọng - Hoàng Vĩnh Lộc)

Ngay cả những bài không nói gì tới cái chết, nỗi bơ vơ chất chứa trong nó cũng đủ làm người ta rợn người, bởi vì, rõ ràng là người ta không biết mình rồi sẽ đi về đâu, đúng hơn sẽ trôi giạt đến đâu:

Anh sẽ ra đi về miền cát nóng

Nơi có quê hương mịt mù thuốc súng

(Phạm Duy)

Ngoài kia súng nổ

Đốt lửa đêm đen

Tầm đạn thay tiếng em

(Trúc Phương)

Phải nói rằng nhạc của chúng ta đã chạm tới niềm tuyệt vọng. Ngay cả khi viện dẫn đến mùa xuân hay tình để cứu vãn chăng nữa, nó vẫn cứ đầy những dư vị đắng cay.

Bên cạnh cái toàn cảnh đen tối đó, nhạc Trần Thiện Thanh vẫn là nhạc của hy vọng, vẫn (cố) duy trì những màu sắc tươi sáng:

Đồn anh đóng bên rừng mai

Nếu mai không nở

Anh đâu biết xuân về hay chưa

...

Chợt nhớ tới sắc áo hôm nào

em đến thăm gác nhỏ

...

Thư của lính ba lô làm bàn

nên nét chữ không ngay

... nhưng nhớ em thật đầy

Trần Thiện Thanh viết nhiều nhạc lính đến nỗi người ta quên mất ông còn là tác giả của rất nhiều bản tình ca đã có một thời “làm mưa làm gió” trong sinh hoạt âm nhạc Việt Nam.

Khi người yêu tôi khóc trời cũng giăng sầu

Cho từng cơn mưa lũ xoay trong tâm hồn

...

Mây từ đâu đưa đến mờ dấu chân trời

Em, tại sao em đến cho anh yêu vội

Cho một lần yêu cuối là những lẻ loi

Em ơi hãy nói vạn lời sầu đắng như anh vừa trách anh

Những lời ca ấy, những lời tỏ tình ấy, một thời người ta có thể tìm thấy trong sổ tay, trong những cuốn sách lưu niệm của nhiều nữ sinh, sinh viên. Nhiều cuộc tình nhờ nhạc của Trần Thiện Thanh đã thành duyên.

Thực ra thì phải nói, nhạc Trần Thiện Thanh không ai hát hay hơn Nhật Trường.

Ông có một giọng ca ngọt ngào, trau chuốt, và vừa đủ lãng mạn để hát những tình khúc của ông, những tình khúc luôn có một vẻ gì đó nửa thật, nửa mộng, dỗ dành, năn nỉ...

Không biết những người lớn lên ở đây và cả ở trong nước, không biết gì về cuộc chiến tranh trên đất nước vừa qua, tìm thấy những gì trong nhạc Trần Thiện Thanh.

Nhưng những người đã chia xẻ với ông thời quê hương “chìm trong lửa khói”, mỗi lần nghe lại nhạc ông, không khỏi có lúc cảm thấy lòng nặng trĩu vì những kỷ niệm u buồn, nhớ lại những ngày Sàigòn nắng mưa cũ, cầu Thị Nghè, đường phố Duy Tân, Cường Để, những buổi sáng, những đêm Sàigòn rung lên vì bị pháo kích... Nhật Trường không hát nữa, nhưng trong tủ nhạc của các đài phát thanh, của những người yêu nhạc, đã đầy ắp tiếng hát của ông, đầy ắp nhạc của ông.

Đối với một nghệ sĩ, nhất là nghệ sĩ trình diễn, cái giây phút quyết định sẽ thôi không tiếp tục công việc trình diễn nữa, quả hết sức quan trọng.

Vì, điều ấy đồng nghĩa với sự chấp nhận thẳng thắn rằng, mình không còn gì (hơn nữa) để cống hiến.

Điều ấy đòi hỏi một sự sáng suốt và cả sự can đảm nữa. Có thể coi như Trần Thiện Thanh có đủ cả hai điều đó. Nhớ thi hào Tagore có mấy câu thơ đại ý:

Tôi đã nhận được lời mời đi vào cuộc lễ trần gian

Và như thế là đời tôi đã được chúc lành

Phận sự của tôi trong cuộc lễ này

là sử dụng nhạc khí của mình

Và tôi cố hết sức tôi

Xin cảm ơn Nhật Trường.

Cảm ơn Trần Thiện Thanh. Cảm ơn những đóng góp của ông vào một quãng đời chúng ta đã đánh mất.

Nhưng cái quãng đời ấy cũng sẽ còn mãi trong nhạc của ông.

Sau đây là nguyên văn (lời ca) bài “Anh Không Chết Đâu Em” của Trần Thiện Thanh:

Anh không chết đâu anh, người anh hùng mũ đỏ tên Đương

Tôi vẫn thấy đêm đêm một bông dù sáng trên đồi máu

Nghe trong đêm kêu gào từng tiếng súng pháo đếm mau

Và tiếng súng tiếng súng hay nhạc chiêu hồn đưa anh đi

anh đi

Anh không chết đâu em anh chỉ về với mẹ mong con

Anh vẫn sống thênh thang trong lòng muôn người

biết thương đời lính

Trong tim cô sinh viên hay buồn thường nhắc nhớ

những chiến công

Chuyện nước mắt ướt sân trường đại học chuyện riêng anh

riêng anh

Ôi đất mát trên đồi xanh, tình yêu khóc ngất trên cỏ tranh

Đâu cánh dù ôm gió, đây cánh dù ôm kín đời anh

Trong những tiếng reo hò kia

lẻ loi tiếng súng anh nhiệm màu [?]

Ôi tiếng súng sau cùng đó

Anh còn nghe tầm đạn đi không anh

cho anh

Nguyễn Đình Toàn

Nguồn: NguoiViet Online

Cùng Tác Giả:

- Trang Thơ Nguyễn Đình Toàn Thơ

- Nhà ngôn ngữ học Nguyễn Bạt Tụy Nguyễn Đình Toàn Nhận định

- Hoàng Hải Thủy Nguyễn Đình Toàn Nhận định

- Phạm Trọng, tác giả "Trường Làng Tôi" và "Mùa Thu không trở lại" Nguyễn Đình Toàn Nhận định

- Nhạc sĩ Anh Việt (1927-2008) Nguyễn Đình Toàn Nhận định

- Nhạc Sĩ Hoài An Nguyễn Đình Toàn Nhận định

- Hoàng Dương Nguyễn Đình Toàn Nhận định

- Tuấn Khanh Nguyễn Đình Toàn Tạp luận

- Nhạc sĩ Trần Thiện Thanh Nguyễn Đình Toàn Tạp bút

- Nhạc sĩ Văn Cao (1923 - 1995) Nguyễn Đình Toàn Tạp bút