2003 | ÂM NHẠC

Dzoãn Mẫn và nhóm Tricea

  PHẠM DUY

     Nhạc sĩ Dzoãn Mẫn

Đồng sáng lập nhóm Tricéa (cùng với Văn Chung và Lê Yên) tiêu biểu cho xu hướng nhạc tình dòng nhạc trước 1945. Được xem như nhạc sĩ thành công nhất trong nhóm Tricéa về sự phổ cập của những ca khúc của ông. ...

Dzoãn Mẫn mới là người thành công nhất trong nhóm TRICEA. Hồi Tân Nhạc mới được thành lập, ông đã sáng tác được khoảng mười ca khúc rất hay, một số bài còn được lưu truyền tới bây giờ, trong khi nhạc Văn Chung, Lê Yên thì gần như ít được quần chúng biết đến. Trong những bản như Sao Hoa Chóng Tàn, Biệt Ly, Cô Lái Thuyền, Tiếng Hát Đêm Thu, Một Hình Bóng, Một Buổi Chiều Mơ, Gió Xa Khơi, Nhạc Chiều, Trở Lại Cùng Anh, ... tối thiểu cũng có ba bài mà trong suốt mấy mươi năm liền, không lúc nào là không được thu thanh vào băng nhạc, phóng thanh trên các đài vô tuyến, hay hát trong phòng trà, các nhà hàng khiêu vũ.

Nhạc Dzoãn Mẫn là nhạc cho guitare hawaienne là cây đàn mà ông nắm rất vững. Dzoãn Mẫn nghiêng hẳn về nhạc thất cung thuần túy. Bài bản của ông, cũng như của các bạn đồng thời, đi theo một cấu phong đã có sẵn: A-B-A rồi CODA để hết. Cũng có khi không có CODA mà chỉ là ba đoạn thông thường kể trên. Sự phát triển giai điệu không bay bướm (như giai điệu Dương Thiệu Tước chẳng hạn) mà có khi chỉ là những chuỗi âm giai phần nhiều là majeurs. Bài Cô Lái Thuyền sau đây là một ví dụ:

Dừng chèo lại đây cô lái thuyền ơi

Dừng chèo lại đây dây phút ngừng trôi

Cho tôi sang đến bến sông xa vắng

Bờ sông xa vắng khách riêng mình tôi...

Nhạc điệu, tiết điệu, lời ca của Dzoãn Mẫn đều rất giản dị nên rất dễ hiểu, dễ nghe, dễ hát. Ca khúc ''gọi đò'' này rất phổ thông trong dân chúng. Ngộ nghĩnh nhất là Dzoãn Mẫn cũng kêu gọi cô lái thuyền cũng như Thẩm Oánh, nhưng nếu trong ca khúc Thẩm Oánh, chưa chắc đã có ai ngưng mái chèo và ghé bến để Thẩm Oánh đỡ phải mong chờ... thì cô lái thuyền và Dzoãn Mẫn lại bốn mắt nhìn nhau, sẽ nói một câu, ta đi tìm chốn ân ái dài lâu, muôn năm hạnh phúc rực rỡ muôn mầu... Không trách bị Thẩm Oánh phê bình là đi rất sát quần chúng!

Thế nhưng theo tôi nghĩ, trong buổi đầu của nền Tân Nhạc, chúng ta cần phải đi sát quần chúng. Nếu ta cần những người luôn luôn có đầu óc sáng tạo, ta cũng cần cung cấp cho quần chúng những sáng tác gần gũi với quần chúng dể nuôi dưỡng phong trào.

Bài Cô Lái Thuyền của Dzoãn Mẫn cũng giống như những sáng tác khác của ông và của các bạn đồng đội, thuộc xu hướng nhạc tình cảm, nhưng ông đã bớt đưa thiên nhiên như hoa cỏ, mây trời, sông hồ, trăng sao, mưa nắng... vào nhạc tình của mình. Đã có đôi chút lãng mạn len vào nhạc Dzoãn Mẫn và nhạc tình lãng mạn sẽ còn càng ngày càng được những nhạc sĩ đồng thời như Đặng Thế Phong, Lê Thương, Văn Cao đưa lên rất cao lên không trung và đưa vào rất sâu trong lòng người mộ điệu. Lãng mạn tính trong ca khúc Dzoãn Mẫn nổi nhẹ lên trong bài Biệt Ly, vì đã có lá heo may len lén thổi vào ca khúc rồi:

Biệt ly! Nhớ nhung từ đây

Chiếc lá rơi theo heo may, người về có hay

Biệt ly! Sóng trên dòng sông

Ôi còi tầu như xé đôi lòng

Và mây trôi, nước trôi

Ngày tháng trôi cùng lướt trôi

Mấy phút bên nhau rồi thôi

Đến nay bóng em mờ khuất

Người về u buồn khắp trời

Người ra đi với ngàn nhớ thương

Mấy phút bên em rồi thôi

Dáng em sống trong hồn tôi

Xa cách xa, ta tìm đâu ngày vui...

Biệt ly! Ước bao đường tơ

Réo rắt trong muôn hương mơ

Thành sầu tiễn dưa

Biệt ly! Ước mong hoàng hôn

Êm đềm về ru ấm tâm hồn

Người yêu đương cách xa đành sống vui cùng gió sương

Nét nhạc hoàn toàn tây phương nhưng khéo xếp đoạn, khởi sự bằng các nốt trầm rồi bay vút lên nốt cao nhất (anacrouse) để sẽ trở về câu nhạc chủ đạo lúc đầu. Bài Biệt Ly được hát dài dài trong suốt nửa thế kỷ nay.

Dzoãn Mẫn có mặt một cách rất rạng rỡ trong thời kỳ thành hình của tân nhạc với một số tác phẩm để đời. Chúng ta sẽ gặp lại ông trong những thời kỳ sau.

Phạm Duy

(Hồi Ký - Khái Quát Về Tân Nhạc Việt Nam)

Cùng Tác Giả:

- Còn Chút Gì Để Quên, Để Nhớ ... Phạm Duy Hồi ký

- Trịnh Công Sơn Phạm Duy Hồi ký

- Đặng Thế Phong Phạm Duy Hối ký

- Dzoãn Mẫn và nhóm Tricea Phạm Duy Hồi ký