9-9-2019 | KHOA HỌC

“Mỹ Ngữ” Và “Anh Ngữ” Khác Nhau Thế Nào?

  ĐÀM TRUNG PHÁP

Kịch tác gia kiệt xuất George Bernard Shaw (1856 -1950) của Anh Quốc từng chơi chữ rất ngoạn mục với lời tuyên bố gợi trí tò mò rằng Mỹ Quốc và Anh Quốc là hai quốc gia ngăn cách (separated) bởi cùng một ngôn ngữ (by a same language). Nhận định ngộ nghĩnh ấy khiến người ta để ý thêm đến sự khác biệt giữa Mỹ ngữ (American English) và Anh ngữ (British English) mặc dù dân Anh và dân Mỹ không khó khăn gì lắm khi giao thiệp với nhau. Và nỗi quan tâm ấy trong thời gian từ đó đến nay cũng đã mỗi ngày mỗi không đáng kể, nhờ vào sự phát triển liên tục của các kỹ thuật truyền thông và kỹ nghệ du lịch.

Riêng tôi nghĩ thì cụ Shaw đã quá quan trọng hóa vấn đề và hai ngôn ngữ (hoặc phương ngữ) nêu trên chẳng khác nhau lắm đâu. Vì quả thực, ngày nay người ta đã có thể liệt kê chính xác hầu hết các “ngăn cách” giữa Mỹ Ngữ (MN) và Anh Ngữ (AN) trong các lãnh vực chính tả (spelling), phát âm (pronunciation), cú pháp (syntax), và từ vựng (lexis). Trong tất cả các thí dụ sau đây, MN đứng trước AN.

• Về khác biệt chính tả, ta thấy có các nhóm quen thuộc dưới đây:

“-or/-our” (color/colour, arbor/arbour, honor/honour, neighbor/neighbour, …)

“-er/-re” (center/centre, fiber/fibre, liter/litre, meter/metre, theater/theatre, …)

“-ize/-ise” (apologize/apologise, categorize/categorise, criticize/criticise, …)

“-ll/-l” (fulfill/fulfil, distill/distil, enroll/enrol, installment/instalment, …)

“tạp nhạp” (aluminum/aluminium, mom/mum, airplane/aeroplane, connection/connexion, karat/carat, sulfur/sulphur, jail/goal, …)

• Về khác biệt phát âm, ta thấy các điểm đáng kể sau đây vì chúng phân biệt giữa hai giọng nói (“accent”) Mỹ và Anh:

“âm [r]” đã biến mất trong AN, trừ khi nó đứng trước một mẫu âm (vowel) – nói cách khác, nó không phát âm trước một tử âm (consonant) khác, hoặc ở cuối một chữ (trừ khi chữ kế tiếp bắt đầu bằng một mẫu âm). Trong các thí dụ dưới đây cho AN, ký hiệu (-) có nghĩa là không phát âm:

([r] phát âm trong các chữ: rat, ring, rule …)

([r] không phát âm trong các chữ: far = fa(-), monster = monste(-) …)

([r] phát âm trong các nhóm chữ: far away, monster in the sea …)

“âm [r]” trong MN, được phát âm trong mọi vị trí – trước nguyên âm, trước phụ âm, và ở cuối chữ (run, work, beer …)

“âm [u]” (phát âm “oo” trong MN, và “yoo” trong AN):

new = noo/nyoo, nude = nood/nyood, student = stoodent/styoodent …

“âm [t]” được phát âm trong mọi vị trí trong AN, nhưng trong MN nó phát âm giống âm [d] trong vị trí giữa hai mẫu âm:

“water” phát âm như “wadder”, “bitter” phát âm như “bidder” … Do đó “bitter” và “bidder” đồng âm trong MN, nhưng trong AN chúng được phân biệt rõ ràng là hai chữ khác nhau, không thể lầm lẫn như trong MN.

“âm [t]” trong MN cũng biến mất sau ba âm mũi (nasals) m/n/ng – “dentist” phát âm như “dennist” và “twenty” phát âm như “twenny.”

• Về khác biệt ngữ pháp, những điểm đáng kể được ghi nhận dưới đây.

Danh từ tập thể (collective nouns) : Trong AN, các collective nouns như government, staff, company, firm, audience, family … có thể đi với động từ số ít ( singular verb) hoặc động từ số nhiều (plural verb), nhưng trong MN, các danh từ ấy thường chỉ đi với động từ số ít: The Smith family travels frequently / The Smith family travels (travel) frequently // Air Canada has decreased its flights / Air Canada has (have) decreased its flights.

Giới từ (prepositions) cũng sử dụng khác nhau. Ký hiệu (-) có nghĩa là không dùng: We arrived at ten after five / We arrived at ten past five. // My car is different from (than) his / My car is different to his. // What to do on the weekend / What to do at the weekend. // To do it over / To do it again. //We would like for you to leave / We would like (-) you to leave.

• Về khác biệt từ vựng, thì đây là lãnh vực có thể gây ra “bế tắc giao thông” giữa người Mỹ và người Anh.

Quả thực, người Mỹ sẽ có vấn đề với câu nói này của người Anh: “Shall we make a trunk call to our barrister to ask him about unit trusts and deposit accounts?” Nghe lạ tai người Mỹ quá nhỉ, nhưng nó có nghĩa đấy: “Should we make a long-distance call to our lawyer to ask about trust funds and savings accounts?”

Từ hàng trăm trường hợp như trên, tôi liệt kê thêm một số khác biệt từ vựng thông thường giữa MN và AN mà tôi kiếm được từ một số tài liệu khác nhau trên mạng lưới toàn cầu:

accessory apartment = granny flea; antenna = aerial; apartment = flat; baloney = nonsense; barf = vomit; bathroom = toilet; caller ID = telephone caller display; counselor = lawyer; eggplant = aubergine; fire department = fire brigade; first floor = ground floor; flashlight = torch; football = American football; gas = petrol; goddamned = bloody; hood (of the car) = bonnet; license plate = numberplate; MD = GP; median strip = central reverse; mortician = caretaker; motorbike = moped; mutual fund = unit trust; napkin = serviette; oatmeal = porridge; odometer = milometer; panties = knickers; pants = trousers; parking lot = car park; round-trip ticket = return ticket; savings account = deposit units; sedan = saloon car; windshield = windscreen.

[ĐTP 09-2019]

Đàm Trung Pháp

(Nguồn: diendantheky.net)

Cùng Tác Giả:

- Đọc 'Tình Thơm Mấy Nhánh' Đàm Trung Pháp Điểm sách

- Điểm sách: Một Thời Áo Trận của Đỗ Văn Phúc Đàm Trung Pháp Điểm sách

- Bài Thơ Tết Cuối Đời Của Vũ Hoàng Chương Đàm Trung Pháp Nhận định

- Bài Thơ Xuân Nhuốm Màu Xung Khắc Văn Hóa Đàm Trung Pháp Nhận định

- Lá thư chủ biên Ấn Bản Tháng 12, 2020 - Tập San Việt Học Đàm Trung Pháp Giới thiệu

- Lá thư chủ biên Ấn Bản Nov 1, 2020 - Tập San Việt Học Đàm Trung Pháp Giới thiệu

- Lá thư chủ biên Ấn Bản Sept 15, 2020 Tập San Việt Học Đàm Trung Pháp Giới thiệu

- “Nước non ta, ai ngăn trở ta về …” (Lý Đông A, 1943) Đàm Trung Pháp Nhận định

- Tâm huyết Tản Đà trong “Thề non nước” Đàm Trung Pháp Nhận định

- Hiệu Lực Của Ví Von Trong Thi Ca Đàm Trung Pháp Nhận định