22-11-2020 | HỘI HỌA

Họa sĩ Trương Thị Thịnh - Người phụng hiến cho nghệ thuật

  ĐINH CƯỜNG

Tôi sẽ tiếc thương trần gian mãi mãi

Vì nơi đây tôi sống đủ vui sầu

(Bùi Giáng)

      Họa sĩ Trương Thị Thịnh

Chị Thịnh. Chúng tôi chỉ quen gọi như thế, khi nhắc đến. Bởi vì đã từ lâu, chúng tôi xem chị như người Chị Cả trong sinh hoạt hội họa của miền Nam – từ thập niên 1950 cho đến tận bây giờ. Đã hơn nửa thế kỷ sống với sắc màu, ở chị vẫn toát ra một tấm gương say mê, thư thái, an nhiên, dù năm nay đã 87 tuổi. Nhớ năm ngoái, cùng dự buổi cơm chiều có Hải Phương và Quận, Nguyễn Xuân Thiệp, Lữ Quỳnh và họa sĩ Lê Quế Hương, người bạn vong niên, hay chạy lui chạy tới cùng chị… “chị luôn hân hoan đón tiếp bạn bè đủ mọi lứa tuổi, một cách nồng nhiệt… Họa sĩ Trương Thị Thịnh đã cho chúng tôi những bài học rất quý giá về sự quý phái, nghiêm chỉnh, hết mình với nghệ thuật, về sự sang trọng, tư cách và tận tình với cuộc đời, với con người.” (Vựng tập Trương Thị Thịnh - Nửa thế kỷ sống với màu sắc - 2004)

Với Nguyễn Xuân Hoàng, đồng hương với chị ở Nha Trang:

“Nếu tính từ ngày bước chân vào trường Cao Đẳng Mỹ Thuật Gia Định 1954 thì đến nay bà đã có hơn nửa thế kỷ sống giữa và sống với thế giới màu sắc. Mái tóc bạc trắng, dáng cao, một khuôn mặt có những nét tự tin và phúc hậu, họa sĩ Trương Thị Thịnh trẻ hơn tuổi của bà rất nhiều. Tôi nhìn bức tranh Biển Nha Trang, nói với bà là hồi nhỏ khi còn học tiểu học sáng nào tôi cũng đi ngang nhà bà. Hồi đó bà đã là một họa sĩ. Và tôi là một chú nhóc con. Những ngày biển động, thành phố run lên, mưa gió tầm tã, những trụ điện bị ngã, cây cối bị gẫy nát, trường học đóng cửa. Cả khu phố mất điện. Bà đứng trước cửa nhà tối om, nhưng tôi vẫn hình dung thấy những bức tranh trong phòng khách… Tôi hỏi bà còn nhớ tên con đường. Bà nhắc đường Trường Học- Rues des Écoles - Sau này đổi tên thành đường Hàn Thuyên.” (Nguyễn Xuân Hoàng - Ngày Xuân nói chuyện với nữ họa sĩ Trương Thị Thịnh - Việt Mercury - số 260, January 16 - 2004)

  Trương Thị Thịnh trong studio San Jose 1995

Thời trước 1975 Trương Thị Thịnh cùng chồng, Nguyễn Trí Minh ^[1], là hai họa sĩ nổi bật trong lối vẽ sơn dầu phóng khoáng. Chị Thịnh vẽ nhiều về thiếu nữ, chân dung. Nguyễn Trí Minh vẽ phong cảnh bằng bay rất mới, anh chị đi đây đi đó nhiều… Tokyo, Paris, Washington DC… ở đâu anh cũng vẽ từng tập phác thảo bằng màu aquarelle tuyệt đẹp. Những nét phác thảo tài hoa hiếm có.

     Họa sĩ Nguyễn Trí Minh
    (15.12.1924 - 9.2010)

Cuộc phỏng vấn chung hai họa sĩ Trương Thị Thịnh – Nguyễn Trí Minh của Nguiễn Ngu – Í trên báo Bách Khoa số 135 ngày 15-8-1962 cho thấy anh chị có một cuộc sống thật lý tưởng với hai người con, một gái và một trai… Nay người con gái chị tiếp nối nghiệp bố mẹ đi vào con đường nghệ thuật: “Khi lập gia đình, một lần nữa Maman hòa cùng với phong cách hội họa của Ba em, họa sĩ Nguyễn Trí Minh, người cùng mang trong máu hơi thở của nghệ thuật đương đại. Từ đó cuộc sống gia đình chìm đắm trong bầu không khí đầy màu sắc, đầy ắp ngôn ngữ nghệ thuật. Thật là một môi trường tuyệt diệu! Em may mắn vì đã được sinh ra, lớn lên thừa hưởng những tài sản tinh thần vô cùng quý giá và tuyệt vời ấy cho nên em đã chọn Hội họa như là tình yêu, lý tưởng của đời mình.” (Nguyễn Trí Minh Quang - Vựng tập Trương Thị Thịnh - Nửa thế kỷ sống với màu sắc - 16-11-2004)

Là họa sĩ nổi tiếng từ mấy thập niên, hình ảnh tài hoa, nhu mì của chị làm nhớ Lê Thị Lựu, họa sĩ của thời Cao Đẳng Mỹ Thuật Đông Dương. Là một giáo sư lâu năm, kinh nghiệm, từ dạy trường Trung học Pétrus Ký cho đến trường Cao Đẳng Mỹ Thuật Gia Định, chị đã tận tụy giúp đỡ bao nhiêu sinh viên. Chị có nhiều môn sinh, ngày nay là những họa sĩ đã thành danh…

Tranh Trương Thị Thịnh có phong cách ấn tượng và trữ tình, kết hợp nhuần nhuyễn kỹ thuật Đông - Tây. Chị còn được biết đến như một họa sĩ có biệt tài về vẽ chân dung. Trong lần bày tranh An Ocean Apart năm 1995, họa sĩ Trương Thị Thịnh đã phát biểu quan niệm sáng tác của mình: “Tôi làm tranh theo cảm xúc, đem thế giới của quá khứ nhốt vào trong tranh, làm thành một bản hòa âm của đời sống thôn dã, huyền bí và hư ảo của quê hương”. Và chị yêu Quê hương với Nghệ thuật là một.

Virginia, May 22, 2015

*

Paste vào đây một đoạn ghi mấy năm trước như một kỷ niệm: (Virginia, 4 April, 2012)

Chiều từ San Francisco về lại San Jose ghé thăm chị Thịnh

 gởi Minh Quang, các bạn Quế Hương, Hải Phương và Quận và Nguyễn Xuân Thiệp

Trương Thị Thịnh – Đinh Cường, San Jose 4, 2012

Nhớ gói cá hồi hun khói rất ngon

Nguyễn Trí Minh Quang gởi cầm về cho mẹ

cám ơn người họa sĩ trẻ tài hoa duyên dáng

nhìn giống chị Thịnh quá, Duy Thanh nói

người con gái mỏng manh ấy

ở giữa lòng phố thị, lên building nhiều tầng

qua mấy cầu thang máy, qua hai khoảng sân vườn

những ly rượu chát trắng buổi trưa trên cao

nhìn xuống thành phố San Francisco

như muôn vàn hình vuông xám lấp lánh

mây như sóng biển trắng đứng im

rất nhiều cánh chim hải âu chao nghiêng

Trưa, nhìn tranh, nghe như có tiếng gà trống gáy

tiếng gà trưa gáy khan bên đồi ^[1]

ôi chiếc soutien mỏng manh, mấy tàu lá rũ

con gà mái ngoảnh đầu, gamme màu xanh lục non

toile linen thứ thiệt, họa sĩ với ngọn lửa bừng

sức sống nghệ thuật, cám ơn Minh Quang ^[2]

bức tranh không nói lời gì ngoài sự thật

vẽ, người với tranh là một ^[3]

Và chị Thịnh như người chị cả

tôi nói cùng Quế Hương ^[4]

người bạn họa sĩ hay gọi điện thoại thăm

và thường lui tới chị lỡ khi chị bệnh

nhớ nhiều năm trước ghé thăm, căn phòng nhỏ

ở tầng bốn đường số bốn, downtown nơi chị ở

bao nhiêu tranh, có cả bức chân dung Đỗ Quang Em vẽ chị

từ lâu lắm, chị đậu thủ khoa khóa một

cùng khóa Nguyễn Thanh Thu với tượng Thương Tiếc

bị những người lính Bắc Việt giựt sập và Hiếu Đệ với tranh

châm biếm ba anh bộ đội trèo cây đu đủ không gẫy

khiến anh bị tra vấn khi ở tù

nay anh đã mất ở Michigan vừa tròn bốn năm…

Chiều trên San Francisco về ghé thăm chị Thịnh

chị đã đổi chỗ ở, vẫn downtown, gần chỗ cũ, nay tầng ba

đường San Fernando, chị xuống đón chúng tôi dưới đường

sau khi tìm được chỗ đậu xe, thấy thương quý chị vô cùng

tóc bạc trắng, hơn tám mươi vẫn còn khỏe là mừng

bây giờ chị nói tránh những xúc động

như khi lên thang máy

và từ thang máy bước ra đi vào dãy phòng

có cánh cửa không mở làm chị sợ (cánh cửa khi còi báo động giả chưa kịp tự động mở) chị nói chị cũng hết vẽ sơn dầu

tranh đi gởi nhà khác vì không chỗ để, phòng chị còn treo mấy bức mới

vẽ nhiều mèo làm nhớ Foujita, vẽ nhiều thuyền nhiều hoa

nhiều dáng thanh xuân là khí hậu của impressionisme lyrique

màu sắc đường nét hòa quyện gây ấn tượng trữ tình

như trong bức Duyên Dáng vẽ năm 1960 chị nói chị vẫn còn thích

Cám ơn chị đã đãi buổi ăn chiều tiệm Tàu gần nhà

nấu các món ăn Việt rất ngon

hàn huyên bao nhiêu chuyện cũ

nhớ hoài ống sơn dầu màu vàng chanh chị cho

những tháng ngày sau bảy lăm rất hiếm quý

chị hiền từ tự tin, trong chị có chút gió biển mặn mòi Nha Trang

chút Huế đài các, chút Sài Gòn phóng khoáng

chị nhảy đầm đẹp, từng làm người mẫu áo dài décolleté

và quê quán Bình Dương, nơi rừng cao su đất đỏ nuôi tuổi nhỏ tôi

Bình Dương - Thủ Dầu Một còn có Lê Thành Nhơn, Hồ Hữu Thủ

Chúng tôi luôn xem chị như người chị còn lại tài hoa vẽ giỏi

riêng tôi xem chị như Maria Helena Vieira da Silva ^[5]

những nét vẽ chắc hình khối mạnh

một thế giới màu sắc nồng ấm tình người, tình nhân loại…

Virginia, 4 Apr 2012

[1] lời ca khúc Trịnh Công Sơn

[2] họa sĩ Nguyễn Trí Minh Quang, BFA, Pratt Institute, NY 1990

[3] câu nói của họa sĩ Nguyễn Gia Trí

[4] họa sĩ Quế Hương, BA of Art and Design, San Jose State University

[5] họa sĩ Maria Helena Vieira da Silva (June 13,1908 – March 6, 1992)

*

Trương Thị Thịnh sinh năm 1928 tại Huế.

1954 – 1958 Sinh viên trường Quốc Gia Cao Đẳng Mỹ Thuật Gia Định (tốt nghiệp thủ khoa khóa 1)

1959 – 1963 Giáo sư hội họa trường trung học Pétrus Ký – Sàigòn

1964 – 1980 Giáo sư trường Quốc Gia Cao Đẳng Mỹ Thuật Gia Định sau 1975 thành Đại Học Mỹ Thuật TP. HCM

1965 – 1975 Triển lãm chung tại Úc, Pháp, Nhật, Đài Loan, Brazil và Hoa Ký

1995-1996-1997 “An Ocean Apart” Smithsonian Institution Traveling Exhibition

2002 Certificate of Recognition của tiểu bang California, công nhận người họa sĩ dành thời gian 50 năm cho nghệ thuật hội họa do bà dân biểu Helen Alquist thay mặt thống đốc tiểu bang trao tặng.

Hiện sống tại San Jose, California.

[1] Nguyễn Trí Minh, sinh ngày 15 tháng 12 năm 1924 tại Chợ Lớn, mất tháng 9 năm 2010 tại Dallas – Texas

1946 – Thủ khoa trường Mỹ Thuật Trang Trí Gia Định

Học thêm với ông Bâte (Grand Prix de Rome)

Đinh Cường

Nguồn: petruskyaus.net

Tác Phẩm của họa sĩ Trương Thị Thịnh:

Tuổi Thơ (sơn dầu)               Hồn Nhiên                 Mùa Trăng Đẹp

Tranh Thiếu Nữ

Duyên dáng, Sơn dầu 24 x 36 inches, 1960 - Quyển nhật ký sơn dầu trên bố 30 x 30 inches

Thiếu Nữ và tranh Khỏa Thân

Xuống thuyền, sơn dầu trên vải bố 91x60 in, 1991 (Coll. Mr. & Mrs. Trương Hồng Sơn - Virginia)   -   2 tranh Phong Cảnh

Tranh Phong Cảnh

(Nguồn: phannguyenartist.blogspot.com)

Cùng Tác Giả:

- Khi nhận và đọc Không Hẹn Mà Đến của Huyền Chiêu-Khuất Đẩu nhớ nhà ga Ninh Hòa Đinh Cường Thơ

- Họa sĩ Trương Thị Thịnh - Người phụng hiến cho nghệ thuật Đinh Cường Hồi ức

- Mùa thu nhớ thi sĩ Bích Khê (1916 -1946) Đinh Cường Khảo luận

- Nguyễn Trọng Khôi và những viên đá cuội Đinh Cường Nhận định

- Đoạn Ghi Nhớ Đỗ Long Vân Đinh Cường Thơ

- Tạ Tỵ, Người Họa Sĩ Luôn Ưu Tư Về Những Cái Mới Đinh Cường Nhận định

- Văn Đen, Tiếng Vĩ Cầm Trong Chiều Tà Và Màu Nâu Đất Buồn Đinh Cường Khảo luận

- Từ Bức Chạm Gỗ Xưa "Mèo Ngoạm Cá" Tới Vài Nét Về Điêu Khắc Cổ Việt Nam Đinh Cường Khảo luận

- Tìm Lại Nét Đẹp Trong Tranh Dân Gian Việt Nam Đinh Cường Khảo luận

- Kỷ niệm 13 năm ngày mất nhà điêu khắc Điềm Phùng Thị Đinh Cường Hồi ức