04-2-2016 | HỘI HOẠ

Bạn tôi, điêu khắc gia – họa sĩ Trương Đình Quế

  PHAN NI TẤN

      Điêu khắc gia
     Trương Đình Quế
       (1939 - 2016)

Tin điêu khắc gia – họa sĩ Trương Đình Quế qua đời khiến giới yêu hội họa trong và ngoài nước đều tiếc nuối, riêng với tôi thật là đột ngột. Như vậy trong vòng một tháng của năm 2016, nền hội họa Việt Nam có hai họa sĩ tài danh lần lượt ra đi. Ngày 8 tháng 1- 2016 họa sĩ Đinh Cường từ trần tại Virginia, Hoa Kỳ, sau đó tới phiên đìêu khắc gia Trương Đình Quế mất ngày 21-01-2016 tại Thủ Đức, Sài Gòn.

Trong giới cầm cọ như tôi được biết, những tên tuổi lừng lẫy trước 1975 đến nay đã lần lượt từ giã cõi đời ô trược này, phải kể: Bùi Xuân Phái (1920 – 1988), Nguyễn Gia Trí (1908 -1993), Nghiêu Đề (1939 – 1998), Mai Chửng (1940 – 2001), Lê Thành Nhơn (1940 – 2002), Bửu Chỉ (1948 – 2002), Tạ Tỵ (1921 – 2004), Dương Đình Sang (1950 – 2005), Tôn Thất Văn (1939 – 2006), Thái Tuấn (1918 – 2007), Hiếu Đệ (1933 – 2009), Võ Đình (1933 – 2009), Đinh Cường (1939 – 2016), và mới đây là Trương Đình Quế (1936 – 2016),

Mặc dù tôi và anh Trương Đình Quế không thường xuyên gặp nhau nhiều nhưng cũng có một chút kỷ niệm để nhớ. Tôi nhớ cách đây ngót 37 năm, một buổi trưa nóng bức ở Sài Gòn, vợ chồng đôi bạn trẻ Hiếu Liên (Nguyễn Đình Hiếu là rể của nhà văn lão thành Doãn Quốc Sĩ) rủ tôi qua Làng báo chí Thủ Đức, ghé nhà anh chị Trương Đình Quế hát hò chơi.

Đó là lần đầu tiên tôi gặp Trương Đình Quế: một con người có dáng dấp nghệ sĩ, dong dỏng cao, đôi mắt hơi sâu và hiền. Sanh ở Quảng Nam, Đà Nẵng nhưng sống ở Sài Gòn lâu năm nên giọng nói trộn trạo giữa hai miền, đặc biệt rất năng động nên cách nói chuyện của anh sang sảng, trầm mà vui.

Lần gặp gỡ đầu tiên tại tư thất của anh, nghe tôi hát vài bản tình ca, tâm ca, và thân phận con người giữa chiến tranh… anh bừng bừng tuyên bố “tuần tới sẽ mời bạn bè văn nghệ tới nhà Trương Đình Quế nghe Phan Ni Tấn hát”. Tưởng anh cao hứng nói chơi, không dè cái “tuần tới” đó lại diễn ra sôi nổi tại phòng khách của gia chủ họTrương với sự góp mặt của những tên tuổi như họa sĩ, điêu khắc gia Phạm Văn Hạng, họa sĩ Nghiêu Đề, nhà văn Nguyễn Mộng Giác, nhà văn Lê Huy Oanh, anh Thanh Tuệ (nxb Lá Bối), anh Thuận, nhạc sĩ Đỗ Thất Kinh, đôi bạn Hiếu- Liên, Châu – Oanh và một vài người nũa tôi không còn nhớ tên.

Trương Đình Quế thuộc tuýp người ham vui. Gặp bạn bè anh linh hoạt hẳn ra, nhìn anh lúc đó dường như chẳng bao giờ biết buồn. Không riêng gì tôi, điều mà ai cũng quý mến anh là cách cư xử rất thân tình, cởi mở, tự nhiên của anh với bạn bè dù thân hay sơ. Anh không những trân trọng những cây đại thụ như Bùi Giáng, Trịnh Công Sơn, Nguyễn Đức Sơn… , mà còn dành nhiều thiện cảm với những loại cù bơ cù bất, thất cơ lỡ vận có chút máu văn nghệ văn gừng như tôi. Tôi nhận ra anh quí mến bạn bè văn nghệ sĩ cùng anh đi trên con đường mà họ đã chọn, cùng thực hiện hoài bão nhằm góp phần phục vụ đời sống tinh thần văn hóa nghệ thuật miền Nam. Tuy ham vui với bạn bè và khoái lái mô tô long nhong ngoài phố nhưng với công ăn việc làm và bổn phận gia đình anh tỏ ra rất chu toàn.

     Tác phẩm của Trương Đình Quế

Trong mắt tôi, chàng Trương dễ mến như thế này: Quần jean, áo da hoặc áo pull, mang kính đen, đội nón cowboy, bệ vệ trên chiếc mô tô phân khối lớn, luồn lách, rong chơi khắp cái đất Sài thành. Tướng tá anh coi phong độ như vậy, nhưng ít ai biết bên trong là cả một trời thơ thơ thẩn thẩn ướt át, tình tứ, mộng mơ hết ý.

Vừa tạc tượng vừa vẽ tranh lụa lại vừa làm thơ như anh là nhất. Có lần anh dúi vào tay tôi hai bài thơ tôi đọc ư ử rồi phổ thành ca khúc mang tên Thâm Tạ và Vẫy Lượn Tóc Bay. Cả hai bài đều mang âm hưởng Blue/Jazz, nghe ca sĩ Kim Oanh hát ai cũng thích, nhất là Quế nhà ta cứ ngất nguởng trời mây.

Phải nói Trương Đình Quế là một nghệ sĩ hào phóng. Nhớ lại sau buổi văn nghệ “tràn niềm vui” đó, Trương Đình Quế cảm thông được nỗi sa cơ của tôi nên “giấu” tôi luôn trong căn nhà rộng lớn của anh rồi “hạ hồi phân giải” với nội tướng của anh sau.

Sống đời trôi sông lạc chợ như tôi lúc đó được bạn bè cho ngủ trọ một hai đêm sao mà phước đức chi lạ. Nhưng mà đêm nằm giữa đống ngổn ngang những bức tượng đầy ấn tượng của nhà điêu khắc Trương Đình Quế, nghĩ đến thân phận nghiệt ngã của mình làm tôi trằn trọc mãi đến gần sáng mới chợp mắt một chút.

Thời đó, năm 1979 chế độ “hộ khẩu” của nhà nước CS vô cùng gắt gao, đêm đêm công an vẫn thường xuyên ruồng bố những phần tử “vô sở trú” như tôi. Để tránh gây phiền phức cho bạn bè tốt bụng, sáng hôm sau từ biệt anh chị Quế trở về Sài Gòn tiếp tục cuộc đời sống bụi.

Từ đó anh và tôi không còn gặp lại nhau lần nào, mãi đến 37 năm sau ở hải ngoại tôi mới được tin anh qua đời.

Sau đây là tiểu sử sơ lược và hình ảnh của Trường Đình Quế do chính anh ở Sài Gòn gởi cho tôi năm 2014 qua email của Doãn Thị Cẩm Liên, nội tướng của Nguyễn Đình Hiếu để đăng trong bộ Tự Điển Văn Nghệ Sĩ Việt Nam Online (youtube):

Điêu khắc gia – họa sĩ Trường Đình Quế sinh ngày 21-12-1939 tại xã Hải Châu, tỉnh Quảng Nam, Đà Nẵng, Tốt nghiệp ngành Hội họa và Điêu khắc Trường Quốc Gia Cao Đẳng Mỹ Thuật Gia Định1960 và Năng Lực Sư Phạm Hội Họa 1961. Từng dạy Trường Mỹ Thuật Huế, sau 1975 dạy lại Trường Mỹ Thuật Gia Định, cũng như dạy môn Điêu khắc trong một thời gian ngắn ở Trường Đại học Kiến Trúc Sài Gòn. Mất ngày 21-01-2016 tại Thủ Đức, Sài Gòn.

Phan Ni Tấn

sangtao.org

Cùng Tác Giả:

- Nhà Sư Và Linh Mục Phan Ni Tấn Truyện ngắn

- Những Người Nữ Trong Thơ Trần Yên Hòa Phan Ni Tấn Nhận định

- Ăn Tết ở Mỹ Phan Ni Tấn Tạp ghi

- Sách vở ích gì… Phan Ni Tấn Tạp ghi

- Bạn tôi, điêu khắc gia – họa sĩ Trương Đình Quế Phan Ni Tấn Tạp luận

- Hoàng Xuân Sơn, Cũng Cần Có Nhau Phan Ni Tấn Giới thiệu

- Bản Du Ca Cuối Cùng Phan Ni Tấn Thơ