Nữ sĩ Hoàng Hương Trang
(1938 - 16.4.2020)
Nữ sĩ Hoàng Hương Trang
(1938 - 16.4.2020)
Hồi tiền chiến lắm văn nghệ sĩ thích khoe say. (Có người không uống được rượu cũng khoe say.) Vũ Hoàng Chương “nhịp gõ hàm ca”, Nguyễn Vỹ say và lẫn lộn người với chó, Lưu Trọng Lư say với ca nhi, Tản Đà say với tri âm v,v... Nhưng hồi ấy tửu đồ toàn thị là nam tử, tôi chưa bắt gặp được người đẹp nào say sưa trong thi ca cổ điển và tiền chiến.
Sau 1954, Hoàng Hương Trang là một người đẹp, và là một người say dữ dội. Nói say dữ không phải nói ngoa, vì quả chưa thấy ai trong đám nam tử kể trên say mà hung tợn như Hoàng nữ sĩ. Nửa đêm trằn trọc, bà đào đất lấy ra hũ rượu nếp than, mang uống một mình, uống ngay trong đêm tối, không đèn không lửa, bà uống rượu say và chửi bới inh ỏi, chửi đời chửi người, rồi say vùi trượt ngã:
“... Ly rượu tràn ướt trơn đất lạnh
Ngã vùi say, trong trận lốc tình
Ôm chân tượng đá đinh ninh
Vuốt ve những tưởng người mình dấu yêu.
Trong cơn mộng, phiêu diêu ân ái
Mặc trần truồng phơi phới thịt da
Tình người cũng thể tình ta
Chim khuyên hót cuối vườn xa tỉnh dần
Nhìn chung quanh, bâng khuâng kinh ngạc
Đêm qua say, thân xác mình đâu?
Mặt trời soi cảnh bể dâu
Mất Còn có nghĩa gì đâu mà buồn!”
('Khuya say')
Hung tợn và thật là thê thảm.
Hoàng Hương Trang có cả một tập thơ về chuyện say sưa: Túy ca. Khi thì “soi gương uống rượu”, khi thì “uống rượu trong mưa”, khi thì nhớ cố nhân mà uống rượu, khi thì mất ngủ mà uống rượu v..., uống đến say khướt.
Những trận say như thế nói chung là vì tình cả. Trước bà, dù tình duyên trắc trở đau khổ đến đầu người ta cũng chỉ than thở, có thể than thở rất mực não nuột như Tượng Phố, như Đông Hồ v.v..., nhưng bất khuất táo tợn thì không.
Tuy vậy muốn đem nguyên cái tâm lý thời đại, đem nét đặc điểm “hôm nay” ra mà cắt nghĩa thái độ của bà, e cũng không ổn đâu. Hôm nay còn có ông Phạm Thiên Thư chẳng hạn. Gặp khó khăn trong tình yêu, ông rỉ rả, ông thẩn thờ, ông khe khẽ thốt ra nhữmg lời than nhẹ phới. Như thế nam phái vốn dịu dàng an phận hơn nữ phái chăng?! Ôi rắc rối.
Nhưng lao đầu làm chi vào những cái hóc búa ấy? cố gắng cắt nghĩa làm chi cho khốn khổ? Hãy lặng yên ghi nhận thêm một khía cạnh tâm hồn, lặng yên như người ta vẫn lặng yên trước một cảnh tượng thương tâm.
Vả chăng ở đây cái chính là chỗ thương tâm, không phải là cái say, dù dữ hay không dữ. Ngay trong những lúc... chưa kịp say, Hoàng Hương Trang đã có những ý nghĩ độc đáo một cách thê lương: có ai nhìn thấy chén rượu vơi trũng mà liên tưởng đến một huyệt mộ!
“Chén đầy soi mặt tần ngần
Chén vơi thăm thẳm mộ phần đấy ư?”
(Say nhớ cố nhân)
Câu thơ đẹp ghê rợn.
Điều đáng tiếc là ở Hoàng Hương Trang thơ đẹp không được mấy. (Phải chăng vì người quá say đâm dễ tính?)
10 - 1986
Võ Phiến
Nguồn: Văn Học Miền Nam, Thơ
Nxb Văn Nghệ 1999
