Quách Thoại (1930-1957) Tên thật Đoàn Toại, sinh năm 1930 ở Huế, từ trần tại Sài Gòn năm 1957 vì bệnh lao, chết không tác phẩm. Anh viết cho các báo Nguồn Sống, Người Việt, Sáng Tạo. Năm 1961, người anh ruột là nhà văn Lý Hoàng Phong đã xuất bản cho anh thi phẩm Giữa Lòng Cuộc Đời (trích Khởi Hành số 96).
Bức Thư Của Người Thiếu Phụ Di Cư
Lung linh trời sáng tuyết
Ôi đêm về đêm về
Ta thả hồn tê mê lên hái nguyệt
Uống trăng sao lẫn ánh sáng rạng ngời
Ta muốn hồn ta tan rã thành hơi
Mờ như thể sương đêm mờ ảo bạc
Ôi ta có thể nào lên tiếng hát
Để âm thanh làm rung động cành hoa
Mà hương thơm với hồn ta chan hòa
Kết tinh lại thành sắc màu hỗn hợp
Thành nhạc điệu của ánh trăng sáng ngớp
Dâng cao xa bờ bể bến hư vô
Lang thang bay bàng bạc cõi mơ hồ
Hợp tấu bản nhạc ái tình trường cửu
Hát bài ca thể nhiệm mầu hằng hữu
Nói lời thơ đời nhân loại đau thương
Mà đêm nay ta khóc một đêm trường
Rồi bay lạc trong hồn thơ mộng ảo
Và say sưa ta chèo thuyền lảo đảo
Trôi phiêu lưu trên sóng bạc giòng trăng
(Khởi Hành số 60, tháng 10.2001)
Ta nằm giữa cỏ cây
Dưới cành hoa lá phủ
Lặng nhìn trời trôi mây
Lắng nghe đất buồn ngủ.
Tiếng ai đi trên đời
Ta dường không nghe thấy
Kìa một giọt sương rơi
Cành cỏ non động đậy.
Ta bò dọc bờ hoa
Say hương mà ngây ngất
Ta ôm lấy hồn hoa
Ngủ buổi chiều trọn giấc.
Bình minh tiếng chim hót
Ta tỉnh dậy đêm trường
Mơ màng như trong mộng
Trời đất mờ mờ sương.
Đến thăm hoa hướng dương
Người tình nhân buổi sáng
Ta cùng xem mặt trời
Cho đến khi tỏ rạng.
Mai qua rồi chiều lại
Ngơ ngẩn lúc hoàng hôn
Nhìn hoa hường ngây dại
Ta cúi đầu nhẹ hôn.
Đêm về chị nguyệt tỏ
Ta buồn không nói năng
Ta đến khóc lệ nhỏ
Trên lòng hoa mặt trăng.
Ta thức một đêm trắng
Tỏ tình với trăng hoa
Ta chết nằm liêu vắng
Không bóng người đi qua.
(Khởi Hành số 80, tháng 6.2003)
Đứng im ngoài hàng giậu
Em mỉm nụ nhiệm mầu
Lặng nhìn em kinh ngạc
Vừa thoáng nghe em hát
Lời em ca thiên thâu
Ta sụp lạy cúi đầu.
(Khởi Hành số 80, tháng 6.2003)
Chân bước ra đi hồn để lại
Tôi cảm thấy lòng đau
Xót đau
Quê hương đất mẹ tình thơ dại
Sao phải lìa xa
Dứt rốn nhau?
Ruột đứt nhìn chi về Hà Nội
Mắt mờ lệ thảm giận thâm gan
Chao ơi người hỡi làm chi tội
Sao nỡ cầm dao xẻ tâm can.
Trót triệu đồng bào ngơ ngác sợ
Nào con nào mẹ dẫn nhau đi
Đành mặc vào Nam mà sống đỡ
Dám đâu ngồi lại để làm chi.
...
Đất Bắc nghìn năm yêu dấu cũ
Phố nhỏ đồng quê hỡi lối đi
Hình ảnh nghìn năm còn ấp ủ
Cớ sao đành chịu phải chia ly?
(trích Giữa Lòng Cuộc Đời, Văn Nghệ xb, tr. 99-100, Sài gòn, 1963)
(Khởi Hành số 93, tháng 7.2004)
Tôi đã đi trên những buổi chiều
Những buổi chiều của quá khứ
Rất cô liêu
Và mưa gió rất nhiều
Trên những buổi chiều Việt Nam
Rất thân yêu
Của ngày nay
Tôi cũng đang đi đây
Ôi đường dài xơ xác
Lá vàng heo may
Bóng dáng xanh xao
Những em bé ăn mày
Những người anh
Máu chảy cả đôi tay
Chiều chiến tranh
Những mẹ già run sợ
Vì tiếng súng cối xay
Đêm sắp tối rồi
Người ta đang giết nhau quá mê say
Tôi rất nhớ
Đến những phút chiều
Trên ngọn Hồng Lĩnh
Xa xa ở phía Tây
Ngoài kia vùng Bắc Việt
Nơi kẻ thù tôi
Và đồng bào tôi
Đang giết nhau
Ôi còn gì đớn đau
Loang lổ rồi trốn nhau Chiều về hấp hối
Trên Nhị Hà chảy mau
Kìa Cửu Long Giang cuồn cuộn máu
Giòng Hương đã đổi màu
Chiều về
Biết đâu mà nương náu
Quê hương tôi
Cờ đủ lối thay nhau
Tôi khóc đây rồi
Chiều về lạc lối
Những giây thép gai
Loài người tôi chia làm hai
Buồn hơn cả
Một tiếng thở dài
Sầu hơn cả
Một tiếng bi ai
Chiều! Chiều!
...
Ôi những buổi chiều Việt Nam đớn đau
Hằng triệu kẻ gục đầu
Quằn quại phơi thây
Kêu gào la khóc
Trong chế độ đỏ ngầu
Hỡi ôi
Đất nước chia đôi
Nam Bắc hai đầu
Nhìn nhau mà ruột đứt
Tang thương này
Còn mãi đến bao lâu...
(Khởi Hành số 96, tháng 10.2004)
Ôi! Con người thế kỷ ở trong tôi
Đã cất xong ngôi mộ ở cạnh đồi
Mà thiên đàng hiển hiện ngự trên ngôi
Cho nên tôi khóc,
Tôi khóc hoài không thôi.
(Khởi Hành số 96, tháng 10.2004)
Ơ kìa nắng trắng nắng xanh nắng vàng
Nắng hát nắng múa nắng cười
Trên thành phố trên vỉa hè
Trên tà áo em tươi
Đường tự do chảy thẳng
Các anh đi về tuổi đúng hai mươi
Thế hệ mới! mắt sáng ngời tin tưởng
Ta đứng lặng bên góc tường
Một phút lòng say chiêm ngưỡng
Đại lộ dang tay.
Ta nghe
Xã hội đi về hát cùng vui sướng
Ai mới nói gì tiếng yêu đương
Ai mới nhìn gì như muốn trao ít yêu thương
Ta thầm nhủ:
Ôi sự sống nơi đây thật vô lường
Và tình thương thật vô lượng
Sài Gòn ơi!
Có ai úp mặt chết giờ này trong bệnh viện
Biết chăng ngươi
Kìa vạn đóa hoa hường
Đang nở trên thảm cỏ xanh tươi của các học đường
Bao nhiêu em bé nhỏ
Đang cười đùa trong phấn hương
Cái gì đẹp mắt cho bằng
Dân tộc an vui hòa bình thịnh vượng
Ta ngửa mặt ngó trời xanh
Mây trắng trôi về không vấn vương
Gió thổi
Cờ bay
Tự do nhảy múa giữa công trường
Vấn Đề Xuân Canh Tuất)
(Thơ Tự Do Miền Nam, Thư Ấn Quán 2008)
Đã mấy đêm trường tôi không ngủ
Nằm thao thức nhớ mảnh trăng thu
Đã biết bao lần tôi tự nhủ
Rằng cho tôi chết giữa âm u
Cớ sao trăng sáng ngoài kia nhỉ
Làm động tình tôi giữa buổi đêm
Tôi nhắm mắt nằm không dám nghĩ
Sợ nhìn trăng lạnh rớt bên thềm.
Tôi muốn phòng tôi luôn mãi tối
Xin trăng đừng chiếu lướt qua song
Tôi muốn hồn tôi chìm lạc lối
Cho tàn chết hết cả hoài mong
Cơ khổ cho tôi còn nuối mộng
Làm đau chăn gối giữa đêm thu
Chỉ tội hồn tôi thêm náo động
Mà thương mà sợ mảnh trăng lu
Tôi sợ ngày mai trời sẽ sáng
Trăng thu mơ mộng sẽ không còn
Tôi gặp mặt người người đã bán
Cả mùa xuân đẹp thuở sắc son.
Chao ơi trăng hỡi trăng thu đẹp
Trăng của lòng tôi hay của ai
Tôi mở hồn thơ -- thôi khó khép
Gửi cả lên trăng tiếng thở dài
Và cho tôi ngủ cho tôi ngủ
Thao thức làm chi mãi thế này?
Trăng tội tình chi mà ấp ủ
Mảnh lòng thi sĩ quá thơ ngây
Bởi đâu lệ nhỏ lăn trên gối
Tôi thấy cô đơn lạnh lắm rồi
Tôi biết đời tôi e hấp hối
Mà trăng thì sáng tận trên đồi
Không người thiếu phụ đứng bên tôi
(Thơ Tình Miền Nam, Thư Ấn Quán 2008)
Ta ngạt thở bởi mùi hương xa vắng
hương thiên đàng vừa thoảng bến trần gian
ta đê mê cảm động đến mơ màng
nghe mầu nhiệm thấm nhuần trong mến cảm
nghe sống lại trong hồn ta ảm đạm
một tình yêu thanh thoát quá diệu huyền
ôi mắt em trời mơ mộng còn nguyên
cho ta gởi mối tình ta trinh bạch
cho ta hôn bàn chân em ngọc thạch
dẫm trên đường khổ hạnh chốn tu hành
ôi giáo đường nở kín đóa xuân xanh
hoa cao quý tắm mình sương tuyết ngọc
Như Băng ơi vì sao ta thầm khóc
nghĩ thương em hồn ngưỡng mộ Chúa Trời
ta xót đau nhìn hỗn loạn cuộc đời
không dám tưởng giờ em đang cầu nguyện
em có biết một cõi lòng đang xao xuyến
nhớ thương em đứng đợi trước nhà chung
ta yêu em yêu mến cả vô cùng
thềm tôn giáo ta đặt hồn mơ ngủ
giữa đêm nay đến đời sau vũ trụ
trong tình em trong tim Chúa Jésus
ta giựt mình bóng tối vẫn mịt mù
trăng nhợt nhạt và hồn ta thấy lạnh
lời tụng niệm vang đưa từ cô quạnh
ta lắng nghe hồn vẳng tiếng kinh em
ta lắng nghe hồn vẳng tiếng chuông đêm
lệ nóng chảy lòng đau kêu cứu Chúa
Như Băng Như Băng vì đâu mà lệ ứa
ta khóc than nghĩ tủi phận đời ta
một linh hồn lạc lõng giữa bao la
một tình yêu chưa một chiều trao gởi
tim cô đơn chưa một lần ấm sưởi
hoàng hôn về ta lạc giữa mù sương
nghe đêm xuống tưởng buồn như tận thế
ta rất nhỏ cảm sầu thương thế hệ
lệ rất nhiều mà khóc chẳng ai lau
ta một mình ôm tất cả đớn đau
kông dám nói bởi chưng rằng khó nói
viết lời thơ thành lời kinh kêu gọi
nào vơi chi sầu hận của nhân gian
Như Băng em xin ngỏ nẻo thiên đàng
để nguy hiềm ta sống đời địa ngục
ta chỉ sợ rồi đây nơi nhà phúc
máu tai ương sẽ vấy tấm thân em
lưỡi dao người sẽ xẻ gót chân sen
em sẽ chết dập bàn tay ngà ngọc
rồi ta khóc đến tan tành trí óc
Như Băng ơi nào em hiểu gì đâu
đã từng đêm ta nguyện với ta cầu
lòng tự hỏi vì đâu đời khổ lụy
bởi vì đâu hỡi loài hoa cao quý
mà hương thom còn mãi đến ngàn sau
nở chi đây phô sắc thắm nhiệm mầu
đất sắp sửa sẽ nức mình phun lửa
Như Băng em đau thương là thế ấy
bởi yêu em mà khóc mấy cho vừa
đây lệ tình ta em biết cho chưa
xác hồn ta chết đau gần quá nửa
Như Băng Như Băng một chiều hoi hóp lửa
là một chiều tận thế của tương lai
biết chăng thôi chết cả hình hài
thôi chết cả linh hồn đời nhân loại
bao xây dựng đi về trong hủy hoại
bao văn minh hạnh phúc vẫn không thành
bao đền đài cũng vẫn chỉ hư danh
bao khoa học không giữ người giá trị
bao cao thượng chỉ thành ra vị kỷ
bao lợi quyền mà hóa vẫn tay không
kìa điêu linh thì cứ đấy em trông
xe hiện tại dẫn ngày mai xuống hố
đời hy vọng mà vẫn tin tận số
Ô hô hô, thôi mạt kiếp vận người
mà Như Băng ôi hỡi môi em tươi
mắt em ngó nhiệm mầu là biết mấy
giữa tim em nguồn thiêng dào dạt dậy
vầng trán em phảng phất bóng hư linh
em hát đi cho ta hết giật mình
em cầu nguyện để ta còn tin tưởng
ta nhìn em qua niềm mơ ảo tưởng
phủ màn sương mộng ảo xuống che em
ta muốn lấy hoa kết lại thành rèm
để vây phủ đời em trong cõi mộng
để nguyên vẹn ta nhìn em vững chống
lái con thuyền tình ái đến sông trăng
để tình ta còn đẹp tựa sông Hằng
để Như Băng còn mãi thể Như Băng
mà hôm nay ta khóc lạy than rằng
xin chầm chậm hoàng hôn đừng vội lặn
ôi đau thương loài người xin hữu hạn ...
(Thơ Tình Miền Nam, Thư Ấn Quán 2008)
Em bỗng đến tìm tình ta ngây dại
ta lịm chết và nhìn em mê mải
em là ai em hỡi em là ai
ta không hiểu em quả là muôn đời
thôi khó nói lòng riêng ta khép gió
ta cất em hồn si ta đóng ngõ
đã dâng cao khát vọng của tình đời
trong lặng nhìn đã chất chứa vạn lời
ai dễ nói vì em huyền diệu quá
em hiện đến ánh đời dâng sáng chóa
bỗng nghiêng nghiêng cánh bướm chiều áo bay
bỗng xiêu xiêu tình ngã theo tóc bay
ta đã về sóng lòng ta xáo động
về nơi em biển trời sao quá rộng
ta về trong đôi mắt đẹp mênh mang
chứa hồn tình cả thời gian không gian
ta bay lặng thuyền hồn không giữ lái
đi xa rồi không bao giờ trở lại
về nơi đâu ta gặp gỡ em đây
ta ngỡ rằng em một ánh huyền mây
ai còn hiểu này đây em sáng tỏ
ta ngẩn ngơ ôm lòng đau đớn ngó
chút nhan sắc mà muôn vạn ảnh hình
ta gói trọn người em đôi mắt trinh
trán em xinh không in niềm vẩn đục
thầm ẩn lặng cả muôn vàn phước lộc
trên đôi mày dài đậm nét yêu thương
cong một chút mà nặng kéo luyến thương
của hồn ai ta muôn đời thưong nhớ
ta kêu gọi em hững hờ xin chớ
vết thương lòng đau một nét mai xanh
ta lạnh mình cứ một vẻ trâm anh
em sâu kín giữa đôi đường mũi nhỏ
em nở nhụy giữa đôi môi hồng đỏ
căng căng mềm ứ đọng sữa tình tươi
và ngậm hở đợi chờ ai hôn đó
ta nhìn em thật xa xôi khó tỏ
thắm hồn ta đôi má đỏ hây hây
mắt hồn ta khoảng gáy trắng phô bày
cổ thon cao nâng mặt tình hương phấn
em tỉ mỉ đẹp ngời nơi ba ngấn
thân hình em uốn khúc quá yêu quen
cả người em ướm lửa chất thom men
trên ngực đồi vú sen còn kín búp
hương trinh tiết vẫn còn nguyên ẩn núp
trên làn da và trong tận hồn xuân
em bước đi gió những thổi bâng khuâng
gót hồng em ta nhìn lòng thơm mãi
theo dấu chân hương tình em để lại
em hiển hiện hồn ta buổi nắng trưa
em mơ màng như một giấc mơ xưa
trên mí mắt chân tình em dẫm nặng
ta không hiểu ngọt ngào hay cay đắng
em mãi làm gió bão ở trong ta
bởi yêu em ta hùng vĩ bao la
ta ấp mộng vàng đường dài vạn kỷ
ta yêu em tận yêu đời tuyệt mỹ.
(Thơ Tình Miền Nam, Thư Ấn Quán 2008)
Hương thấm vào hồn tôi hồn ngất ngây
Hoa ngát tỏa mùi hương hoa lung lay
Chúng ta yêu nhau mà không biết
Không biết rằng nhau đã mê say
Ôi hương hồn em hương hồn ta ngất ngây
Vì sao em là hoa vì sao ta là ta
Vì sao em là hương
Vì sao ta bồi hồi
Trước kia hồn ta là nguyên khối
Mà nay là chia phôi
Trước kia tình ta là một khối
Mà nay là xa xôi
Gặp nhau trong đêm nay
Làm sao xin cưới nhau
Trăng trên trời không chịu
Làm lễ chứng hôn cho
Thôi không còn chi để giả đò
Thế là từ nay xưa nay
Vì thương ta mà hương em bay
Vì gặp em mà hồn ta ngất ngây
Chúng ta cùng nhau cùng mê say
Không biết thời gian là đêm hay ngày
Không biết tình ta là tình chi đây
Ôi hương hương trời ơi thơm ngất ngây.
(Thơ Tình Miền Nam, Thư Ấn Quán 2008)
Ta úp mặt mình ta khóc nức nở
Xuân đời lên một mùa hoa mới nở
Thiêng Liêng cười trên môi nụ còn tươi
Vũ trụ xanh bừng đỏ giữa tim người
Lòng hữu hạn ước mơ thương đời vô hạn
Tối trần gian khát vô cùng ánh sáng
Trăng đã về mầu nhiệm chiếu không gian
Chuông vừa ngân thổn thức nhạc Niết Bàn...
...
Ta úp mặt mình ta khóc nức nở
Cả loài người đang gục đầu than thở
Mộng cũ tình xuân còn đâu ước mơ
Đèn văn minh đốt cháy rụi bàn thờ
Tàu hiện tại bánh xoay về hoang dại
Đò sông ơi! đã gãy rồi bánh lái
Cuồng phong! cuồng phong! sóng dậy buồm chìm.
Lạc loài kêu xơ xác một đàn chim
Ai hoi hóp đang vùng vằng giữa bể
Hát ca chi lạc lầm rồi thế hệ
Ta kêu lên: Nhân loại hãy đi về
Trời xanh kia còn say đắm si mê
Yêu tất cả một tình yêu bất diệt
Thương tất cả một tình thương tha thiết
Sáng soi thay là ánh sáng mặt trời
Rõ ràng thay là tiếng nói không lời
Trong đau khổ người nghe chăng diệu lý
Trong tiến bộ người thấy chưa vô lý
Trăng sao cười chân lý sáng hư vô
Ta cúi xin thế giới thoát mơ hồ
...
Ta úp mặt, mình ta khóc nức nở
Vì thương yêu ta xót xa than thở
Tình thi nhân, lòng thủ thỉ... lệ mờ...
Cảm hồn đau ta viết vội thành thơ:
“Ta úp mặt mình ta khóc nức nở”.
(Giữa Lòng Cuộc Đời)
đừng hoi hóp nữa
đừng than khóc nữa
hỡi linh hồn ta
chập chờn xao xuyến lửa
bởi hôm nay
ta vừa gặp ta
ánh sáng nằm nghiêng ngã ngửa
màu sắc dựa thành muôn cánh cửa
đêm và trưa
âm dương hòa đôi lứa
cảm giác tìm nhau tắm rửa
không gian với thời gian lần lựa
gặp nhau vừa khi đúng giữa
trong một giờ thiêng chung đụng
ấm cúng vô cùng
và sâu thẳm mông lung ...
ta thấy trong ta
ái tình giao tay làm khối lượng
nghệ thuật nằm trong kiến trúc
phảng phất lời lẽ một làn hương
tâm linh bỗng nhiên thành vũ trụ vô lường
thực tại bao trùm bởi ảo tưởng
đâu biết mầu xanh hay chính ấy âm thanh
ta nghe bản hợp tấu đang thành
ai hát chi mà rạo rực
dưới đáy linh hồn ta vắng lạnh
bài ca kỳ diệu víu trời xanh
sự vật hiện về trên phim ảnh
nhân loại đi về trong chốn ta
mất mát gì đâu nơi vô cùng chân ngã
ta nghe kết thành
âm thanh bao nhiêu thế giới kỳ lạ
giữa sâu xa ...
(Giữa Lòng Cuộc Đời)
Sao ta bỗng giật mình lo ngại quá
Hồn ta rên la than khóc hôm nay
Ta muốn ôm, ôm lấy mặt trời ngày
Xoay trái đất cho giáp vòng ánh sáng
Ôi! Bình minh một trời xuân chói rạng
Là cuộc đời ta những ước mong thay
Loài người ơi! ta chắp cả hai tay
Đầu cúi lạy, ta nguyện cầu nhắn nhỏ
Vì khổ đau ta phải cần xin xỏ
Chút tình thương buộc chặt giữa người người
Và hoa tươi và trời hỡi hoa tươi
Trái tốt đẹp của muôn đời vũ trụ
Có lẽ đâu thời xuân xanh đi ngủ
Thế giới chìm trong ác lặn hoàng hôn
Người làm chi ta nghe dạ bồn chồn
Trong tiến bộ đã có mầm tiêu diệt
Xin lỗi người, nào tôi đâu có biết
Một chuyến xe vừa mới rớt trên đèo
Những khách hàng đã phải chết rơi theo
Và Mẹ đời hình cưa thân mổ xẻ
Ôi! đau đớn là những đường chia rẽ
Tìm đâu ra những lối đến đại đồng
Có lẽ đâu trời sẽ nổi cơn giông
Rồi sấm chớp xô lâu đài thế hệ
Đau thương, đau thương dường vô kể
Liệu loài người sẽ quyết định chi đây
Văn minh rồi nguy hiểm nắm trong tay
Tưởng hy vọng ngờ đâu thành tuyệt vọng
Không! Không! tôi vẫn hãy còn trông ngóng
Chúa Trời! - Chúa Trời! - Chúa Trời! - Chúa Trời!
Cả cuộc đời không lẽ chỉ trò chơi
Ôi! ma quỷ và Thánh Thần lẫn lộn
Sáng hôm nay chiều hoang sơ hỗn độn
Đã gặp nhau cùng trong một buổi ngày
Người ra đời bèn bị chặt hai tay
Không ôm kịp lấy đầu hay trí óc
Kể vào đâu những lời than tiếng khóc
Một quả bom chỉ vài quả bom thôi
Ôi thôi rồi chủ nghĩa với xa xôi
Chỉ minh chứng một lời kinh Thánh nói
Chiều tận thế tưởng chừng như réo gọi
Rùng mình thay cho thảm cảnh cuối cùng
Rùng mình thay cho cái phút lâm chung
Ôi! mệnh hệ ai ngờ đâu mệnh hệ
Loài người nay trần truồng không Thượng Đế
Dắt nhau đi trong tiến bộ diệu kỳ
Ngày tàn rồi bóng tối đến lâm ly
Đêm u khổ vào cuộc đời tội lỗi
Đêm đã đến chiều nhân gian hấp hối
Ánh sáng ơi! khao khát đến vô cùng.
(Giữa Lòng Cuộc Đời)