:: Tình Tuyệt Vọng (1)
Lòng ta chôn một mối tình,
Tình trong giây phút mà thành thiên thâu.
Tình tuyệt vọng nỗi thảm sầu
Mà người gieo thảm như hầu không hay.
Hỡi ơi! người đó ta đây
Sao ta thui thủi đêm ngày chiếc thân?
Dẫu ta đi trọn đường trần
Chuyện riêng há dám một lần hé môi.
Người dù ngọc nói hoa cười,
Nhìn ta như thể nhìn người không quen.
Đường đời lặng lẽ bước tiên
Ngờ đâu chân đạp lên trên khối tình.
Một niềm tiết liệt đoan trinh
Xem thơ nào biết có mình ở trong.
Lạnh lùng lòng sẽ hỏi lòng:
"Người đâu tả ở mấy dòng thơ đây?"
Sonnet d'Arvers
Ma vie a son secret, mon âme a son mystère;
Un amour éternel en un moment concu.
Le mal est sans espoir, aussi j'ai du le taire,
Et celle qui l'a fait n'en a jamais rien su.
Hélas! j'aurai passé près d'elle inapercu,
Toujours à ses côtés et pourtant solitaire;
Et j'aurai jusqu'au bout fait mon temps sur la terre,
N'osant rien demander, et n'ayant rien recu.
Pour elle, quoique Dieu l'ait faite douce et tendre
Elle ira son chemin, distraite, et sans entendre
Ce murmure d'amour élevé sur ses pas;
A l'austère devoir pieusement fidèle,
Elle dira, lisant ces vers tout remplis d'elle,
"Quelle est donc cette femme?" et ne comprendra pas.
Félix Arvers (2)
1. Trích từ Kỷ vật đầu tay và cuối cùng, Nguyễn Thạch Kiên thực hiện tại California - Hoa Kỳ, 1997.
2. Félix Arvers sinh ngày 25-7-1806, mất tại Paris ngày 7-11-1850, hưởng dương 44 tuổi.
Ngay từ năm 26 tuổi, khi còn là sinh viên Félix Arvers đã nổi tiếng về học vấn: đoạt giải danh dự La ngữ và giải nhất Pháp ngữ trong cuộc thi tuyển toàn quốc. Vào Đại Học, ông theo ban Luật và tập sự tại văn phòng của Luật sư Guyet Desfontaines. Nhưng chỉ một thời gian ngắn, Arvers bỏ ngành Luật, dành tâm hồn cho việc sáng tác thi ca.
Trong thời gian này, nhà văn Hàn Lâm Viện Pháp Charles Nodier (1780-1844) làm giám quản thư viện Arsenal, thường tổ chức tại đây những buổi bình thơ quy tụ nhiều văn nghệ sĩ nổi danh như Lamartine, Alfred de Musset, Victor Hugo, Alfred de Vigny, Théophile Gautier ... dĩ nhiên Félix Arvers cũng không bỏ lỡ cơ hội dương danh với người đẹp Marie Nodier, là ái nữ ông bà Charles Nodier, vẫn thường tham dự.
Thế rồi mối tình đơn phương chớm nở. Tài tử yêu say mê nàng thơ giai nhân. Yêu ngấm ngầm, không một lần thẳng thắn tỏ tình, mãi tới khi nàng kết hôn và trở thành Bà Marie Mennessier Nodier, năm 1833.
(Tình Tuyệt Vọng, Vân Linh (Londres), trong sách đã trích dẫn ở mục 1.)
:: Dưới trăng uống rượu một mình (*)
I.
Trong hoa một hồ rượu
Ngồi uống, bạn cùng ai.
Cất chén mời trăng sáng,
Với bóng là ba người.
Trăng không ngừng ta uống
Bóng theo ta chẳng rời,
Tạm bạn trăng cùng bóng
Để chờ xuân tới nơi.
Ta ca trăng bồi hồi
Ta múa bóng linh loạn.
Lúc tỉnh cũng giao hoan
Say mỗi người phân tán.
Bạn già nhưng vô tình
Hẹn nhau sông Vân Hán.
II.
Trời mà không thích rượu
'Sao rượu' ở chi trời?
Đất mà không thích rượu
Suối 'Rượu' ở chi đời?
Trời đất đà thích rượu,
Thích rượu không thẹn trời,
Đã nói trong chư thánh
Đọc tựa hiền thêm lời
Hiền thánh đều đã uống,
Thần tiên còn cần ai?
Ba chén không đạo lớn,
Hớp tự nhiên một chai
Chỉ tìm thú trong rượu,
Mặc người tỉnh lôi thôi.
Sau đây là nguyên văn và ý nghĩa hai bài thơ Lý Bạch:
NGUYỆT HẠ ĐỘC CHƯỚC
I.
Hoa gian nhất hồ tửu,
Độc chước vô tương thân
Cử bôi yêu minh nguyệt,
Đối ảnh thành tam nhân.
Nguyệt ký bất giải ẩm
Ảnh đồ tùy ngã thân.
Tạm bạn nguyệt tương ảnh
Hành lạc tu cập xuân.
Ngã ca nguyệt bồi hồi,
Ngã vũ ảnh linh loạn.
Tỉnh thời đồng giao hoan,
Túy hậu các phân tán.
Vĩnh kết vô tình du,
Tương kỳ mạc Vân Hán.
II.
Thiên nhược bất ái tửu,
Tửu tinh bất tại thiên.
Địa nhược bất ái tửu,
Địa ưng vô tửu tuyền.
Thiên địa ký ái tửu,
Ái tửu bất quí thiên.
Dĩ văn thanh tỷ thánh,
Phục đạo trọc như hiền.
Hiền thánh ký dĩ ẩm,
Hà tất cầu thần tiên.
Tam bôi thông đạ đạo,
Nhất đấu hợp tự nhiên.
Đản đắc túy trung thú,
Vật vi tỉnh giả truyền.
Lý Bạch
Dịch nghĩa:
UỐNG RƯỢU MỘT MÌNH DƯỚI TRĂNG
I.
Trong khóm hoa với một bình rượu, ta rót uống một mình, không có ai thân. Ta nâng chén mời trăng sáng, với bóng ta nữa thành ra ba người.
Trăng đã không hiểu thú uống rượu, còn bóng thì chỉ theo thân ta. Tạm là bạn với trăng đem lại bóng, ta hãy vui chơi cho kịp mùa xuân.
Ta ca thì trăng bồi hồi; ta múa thì bóng rối loạn. Lúc tỉnh thì cùng nhau vui; khi say rồi thì mỗi người đi một ngả.
Chúng ta mãi mãi kết mối giao du vô tình; hẹn gặp nhau trên sông Ngân Hà.
II.
Nếu trời mà không thích rượu, thì Sao Rượu không có ở trên trời; nếu đất mà không thích rượu, thì Suối Rượu hẳn phải không có ở dưới đất.
Trời đất kia đã thích rượu, thì ta thích rượu là không hổ thẹn với trời. Đã nghe nói rằng người uống rượu mà trong thì được ví với bậc thánh; lại nghe nói rằng người uống rượu mà đục thì giống như bậc hiền.
Các bậc thánh hiền đều đã uống rượu, thì ta hà tất phải cầu thần tiên? Uống ba chén rượu thì thông hiểu đạo lớn, uống một đấu thì hợp với tự nhiên.
Chỉ mong, có được cái thú trong lúc say, chớ không muốn để lại cái tiếng tăm là người tỉnh.
* Trích từ Thế Kỷ 21 số 104, Dec 1997, Kỷ niệm 50 năm nhà văn Khái Hưng qua đời, trg.69.